Gömleğin ilk düğmesi yanlış iliklenince, öbürleri de yanlış gider.
Giordano Bruno

Klişe gibi gelse de hepimiz biliriz ki başlamak bitirmenin yarısıdır. Yola çıkmadan önce etraflıca düşünülüp tasarlanıp da atılmış sağlam bir adım, sıradaki adımların da en az aynı sağlamlıkta birbirinin peşi sıra geleceğinin habercisi gibidir. Hayatın her alanında bir işe kalkışırken başlangıcı güzel yapmak isteriz. 1 Ocak’ın ilk saniyelerini en güzel anlardan biri yapmak isteriz, yeni yıla nasıl başlarsak öyle gider diye. İlk iş günümüzü en güzel şekilde bitirmek isteriz, yine nasıl başlarsak öyle gider diye. İşte sadece bireyler değil ülkeler de bu başlangıç konusunu hayli önemsiyor artık. Hele ki konu bir de işe başlangıç ise…

Dünya Bankası her ayın güz aylarında ülkelerin işe başlayış performanslarını ölçtüğü Doing Business Raporu’nu yayınlıyor; seçilmiş kriterlerin sistematik bir şekilde ağırlıklandırılmasından sonra ülkelerin işe başlayış süreçlerini ne ölçüde başarı ile yürüttükleri ile ilgili bir endeks ortaya koyuyor [1].

İşletmelerin işe başlama süreçlerinde karşılaştıkları yasal düzenlemeler, kamu ve özel sektör kaynaklı hizmetler ve bu hizmetlerin etkinliği gibi konuların ele alındığı ve genel olarak işletmeler için iş yapma kolaylığını gösterdiği için dilimize “İşe Başlama Kolaylığı Raporu” olarak da çevrilen raporun güncel hali geçtiğimiz günlerde yayınlandı [2]. Doing Business serisinin 13. sayısı olarak yayınlanan raporda işe başlama ve iş yapma kolaylığı gerek niteleyici gerekse niceleyici ölçütler ile değerlendirilmiş ve 189 ekonomiye ilişkin performans analizi yapılmıştır.

Raporun ayrıntılı analizi gerek kamu kurumlarının araştırma bölümleri gerekse de özel araştırma firmaları tarafından yapılmakta. Dolayısıyla sizleri burada ayrıntılı analizler ile boğmak istemiyorum. Ancak bu noktada, Dünya Bankası’nın raporun açıklanması sırasında değindiği birkaç önemli hususun altını çizmekte fayda var.

Bunlardan ilki, Haziran 2014 ile Haziran 2015 döneminin incelendiği Doing Business 2016 Raporu’nda konu edilen 189 ekonomide iş yapma ve işe başlama kolaylığı ile ilgili toplam 231 düzenleme yapıldığıdır. Yapılan bu düzenlemeler, süreçlerin karmaşıklığını ve maliyetlerini daha düşük düzeylere çekmeyi amaçlıyor. İşe başlama kolaylığı kriteri yapılan bu düzenlemelerin ağırlıklı olarak yapıldığı kriter olarak karşımıza çıkarken düzenlemelerin yoğunlaştığı diğer kriterler arasında vergilerin ödenmesi, elektrik temini gibi kriterler gelmektedir.

Söz konusu dönemde Kosta Rika, Uganda, Kenya, Kıbrıs Rum Kesimi, Özbekistan, Kazakistan, Jamaika, Senegal ve Benin; raporda yer alan 189 ekonomi arasında en yüksek gelişimi sağlayan ülkeler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanında, Sahraaltı Afrika Bölgesi rapor döneminde yapılan düzenlemelerin yaklaşık %30’unun gerçekleştiği bölge olmasından dolayı dikkat çekmektedir.

Bu seneki raporun önceki versiyonlarından farkı olarak ise tapu siciline kayıt, inşaat izinlerinin alınması, elektrik temini ve sözleşmelerin uygulanması kriterlerinde ilave göstergelerin eklenmesi gösterilebilir. Bunun yanında, sınır ötesi ticaret kriterine ilişkin olarak rapor geçmiş versiyonlardan farklı bir şekilde artık ülkelerin ihracatlarında en yüksek paya sahip ürünün ticaretine ve en yüksek paya sahip ticaret partneri ile olan ticari ilişkiye odaklanmaktadır.

Doing Business 2016 Raporu’na göre Singapur iş yapma kolaylığının en gelişmiş olduğu ülke olarak karşımıza çıkarken Singapur’u sırasıyla Yeni Zelanda, Danimarka, Güney Kore ve Hong Kong izlemektedir. İlk 10 ülke arasında beş adet Avrupa ülkesi bulunurken ABD bu seneki raporda 7. sırada yer almıştır.

Tablo 1: Seçilmiş Ülkelerin Doing Business 2016 Raporu’ndaki Sıralamaları

Geçen seneki raporda 51. sırada yer alan Türkiye bu seneki raporda dört sıra gerileyerek kendisine 55. sıraya yer bulmuştur. Ülkemizin 189 ülke arasında en başarılı olduğu kriter 20. sırada yer aldığı yatırımcıların korunması kriteri olurken en kötü performansını ise 124. sırada yer aldığı iflasın çözümü kriterinde sergilemiştir. Ülkemiz sırasıyla işe başlama kriterinde 94. sırada, inşaat izinlerinin alınması kriterinde 98. sırada, elektrik temini ve sözleşmelerin uygulanması kriterlerinde 36. sırada, tapu siciline kayıt kriterinde 52. sırada, kredi temini kriterinde 79. sırada, vergilerin ödenmesi kriterinde 61. Sırada ve sınır ötesi ticaret kriterinde 62. Sırada yer almıştır.

Tablo 2: Ülkemizin Kriterler Bazında 2015 ve 2016 Performansı

2016 yılında en kötü performansı gösterdiğimiz iflasın çözümü kriteri aynı zamanda geçen seneye göre en fazla düşüş gösterdiğimiz kriter olarak karşımıza çıkarken geçen seneye kıyasla en büyük gelişim ise inşaat izinlerinin alınması kriterinde görülmüştür.

Kaynaklar
[1] Dünya Bankası, Doing Business, http://www.doingbusiness.org/
[2] Dünya Bankası, Doing Business 2016, http://www.doingbusiness.org/reports/global-reports/doing-business-2016

İlk Görsel: http://www.prlog.org

Bu yazı 26 Kasım 2015 tarihinde İktisadiyat‘ta yayınlanmıştır.