11 Ocak Pazartesi günü, 2016-2018 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program’ın açıklanmasının hemen ardından 2015 yılı bütçe gerçekleşmelerine ilişkin bilgi veren Maliye Bakanı Sayın Naci Ağbal, 2014 yılının tamamında 23,4 milyar TL açık veren bütçenin geride bıraktığımız yılın aynı döneminde 22,6 milyar TL açık verdiğini kamuoyuyla paylaştı.

Bakan Ağbal, 2015 yılında bütçe gelirlerinin bir yıl önceye göre %13,6 oranında, bütçe giderlerinin ise %12,8 oranında arttığını belirterek 2015 yılındaki başarılı bütçe performansının gelirlerin giderlerden daha fazla artmasına bağlı olduğunu ifade ederken özellikle vergi gelirleri kaleminde öngörüleri de aşan bir artış ile yıllık %15,6 oranında bir gelir artışın yakaladıklarının altını çizmiştir.

Aşağıdaki tablo 2014 ve 2015 yıllarındaki bütçe gerçekleşmeleri ile Orta Vadeli Program’da yer alan faiz dışı fazla ve bütçe açığının GSYH’ye oranlarını içeriyor. Yılın bütününe bakıldığında vergi gelirlerindeki artış ile faiz harcamalarındaki sınırlı artış dikkat çekiyor.

Tablo: 2014 ve 2015 Bütçe Gerçekleşmeleri

Kaynak: OVP 2016-2018, BUMKO.

Bütçe kalemlerine ayrı ayrı bir baktığımızda ise; bütçe gelirlerinin GSYH içerisinde aldığı payın 2006’dan beri en yüksek oranına 2015’te ulaştığını görüyoruz. 2006-2014 döneminde GSYH içerisinde ortalama %23,2 pay alan; 2014 yılında GSYH içindeki payı %24,1’e yükselen bütçe gelirlerinin 2015 yılında ise %24,6 oranında pay alması bekleniyor.

Bütçe gelirlerinin büyük bir kısmını vergi gelirlerinin oluşturduğu hepimizin malumu. 2014 yılında devletin her 100 liralık gelirinin 83 lirasını oluşturan vergiler 2015 yılında ise 84,3 lirasını oluşturuyor.

Yine 2006-2014 döneminde bütçe giderleri ise GSYH içerisinde ortalama %25,3 oranında pay alırken bu oranın 2015 yılında ise %25,8 oranında olması bekleniyor.

2014 yılında devletin her 100 liralık giderinin 11 lirası faiz harcamalarına giderken 2015 yılında ise 10,4 lirası faiz harcamalarına gitmiş. Faiz harcamalarının artışının sınırlanması başarılı maliye politikasının bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor.

Bildiğiniz gibi Avrupa Birliği ülkelerini bağlayan Maastrich Kriterleri uyarınca üye ülkelerin bütçe açıklarının GSYH içerisindeki payı %3 düzeyinde olmalı. Ancak yaramaz üye ülkeler var. Örneğin Eurostat verilerine göre 2014 yılı itibarıyla bu oran , Kıbrıs Rum Kesimi’nde %8,9, Portekiz’de %7,2, İspanya’da %5,9 ve Slovenya’da %5 civarlarında. Hatta bütçe konusunda Avro Bölgesi toptan biraz yaramaz çünkü bölge ülkelerinin bütçe açığının gelirlerine oranı 2008 yılından bu yana ilk kez %3 oranının altında gerçekleşti.

Aşağıdaki grafikte AB üyesi ülkeler ile Türkiye’nin bütçe dengesi/GSYH performansları yer alıyor. Hatırlatmakta fayda var: Bordo çizginin sağ tarafında kalanlar Maastrich Kriterleri’ni yerine getiren ülkeler.

Son olarak henüz açıklanan Orta Vadeli Program’ın merkezi yönetim bütçesi ile ilgili kısmından 2016-2018 dönemine ilişkin beklentiler ile yazıyı sonlandıralım: Vaatlerin ekonomiye etkisi ile beraber 2016 yılında bütçe açığının bir miktar artarak 29,7 milyar TL’ye (GSYH içerisindeki payı: %1,3) yükselmesi beklenirken faiz dışı dengenin ise 26,3 milyar TL’ye gerilemesi bekleniyor.

Vaatlerin etkisinin azalmasıyla beraber 2017 yılından itibaren bütçede yeniden eski performansın yakalanacağının öngörüldüğü OVP 2016-2018’de bütçe açığının 2017 yılında 25 milyar TL (GSYH içerisindeki payı: %1), 2018 yılında ise 23,1 milyar TL (GSYH içerisindeki payı: %0,8) olarak gerçekleşmesi öngörülüyor.

İlk görsel: rotahaber.com