Sizinle bu satırlardaki buluşmalarımızda defalarca aynı cümleyi sarf ettik: “2016 zor bir yıl oldu.” Evet, 2016 gerçekten de zor bir yıl oldu ve bu zorluk kendisini dış ticarette de gösterdi. Küresel piyasalarda yıl boyu süren ABD Merkez Bankası (FED) kaynaklı finansal dalgalanmalara ek olarak bir de küresel talepteki yavaşlama görünümü; dış ticaret istatistiklerinde büyüme oranlarının başına eksi gelmesine neden oldu. 2016 yılında küresel ticaret hacmi endeks bazında yalnızca yüzde 1,3 oranında arttı. Bazı değerli okuyucularımız içlerinden geçirebilir “Ne var canım, artmış işte sonuçta” diye; lakin söz konusu bu artış hiç de ekonomik büyümeyi destekleyecek nitelikte değil.

Dünya Ticaret Örgütü’nün verilerine göre 2016 yılında yüzde 1,3 oranında artan küresel ticaret hacminin ekonomik büyümeye oranı, 2001 yılından beri ilk defa 1:1 düzeyinin altına düştü. Yani bu ne demek? Küresel büyümenin pozitif ancak küresel ticaretin negatif bir görünüm sergilediği 2001 yılından bu yana ilk defa küresel ticaretteki artış küresel büyümenin altına düştü. Uzun dönemli değerlendirmelerde her daim küresel büyümenin lokomotifi olarak değerlendirilen küresel ticaretteki gerilemede hiç şüphe yok ki küresel talepteki daralmanın etkisi büyüktü.

2016 yılındaki olumsuz görünüm ne yazık ki bununla da sınırlı kalmadı. Amerikan Doları bazında ticaret istatistiklerine baktığımızda, diğer bir deyişle değer bazında dış ticaret incelendiğinde, hem ihracatta hem de ithalatta önemli oranda gerilemeler gözlemlendi. Geride kalan 2016 yılında küresel ticaret hacmi yüzde 1,3 oranında artış gösterirken değer bazında ihracat yüzde 3,3 oranında azalarak 15,5 trilyon dolara, değer bazında ithalat ise yüzde 3,2 oranında azalarak 15,8 trilyon dolara gerilemiştir. Yine 2016 yılında değer bazında ihracatta ABD’de yüzde 3,2 oranında, Kanada’da yüzde 4,8 oranında, Avrupa Birliği’nde yüzde 0,3 oranında, Birleşik Krallık’ta yüzde 11 oranında, Çin’de yüzde 7,7 oranında, Rusya’da yüzde 17,5 oranında Hindistan’da ise yüzde 1,3 oranında gerilemeler yaşanmıştır. Değer bazında ithalatta ise ABD’de yüzde 2,8 oranında, Brezilya’da yüzde 19,8 oranında, Rusya’da yüzde 0,8 oranında, Çin’de yüzde 5,5 oranında, Japonya’da yüzde 6,3 oranında, Hindistan’da ise yüzde 8,6 oranında gerilemeler görülmüştür.

2016 yılındaki söz konusu bu olumsuzluk ülkemizde ise daha az şiddetli atlatıldı. 2016 yılı sonu itibarıyla değer bazında ihracatımız yüzde 0,9 oranında azalarak 142,5 milyar dolara; ithalatımız ise yüzde 4,2 oranında azalarak 198,6 milyar dolara geriledi. Bu dönemde dış ticaret açığımızda ise yüzde 11,6 oranında iyileşme görüldü.

2017 yılında ise küresel talepte gözlemlenen toparlanma ile beraber gerek ülkemizde gerekse de küresel ticaret görünümünde bulutlar dağılmaya başladı. Yılın ilk çeyreği itibarıyla değer bazında küresel ihracat yüzde 9,8 oranında artarak 3,8 trilyon dolara yükselirken küresel ithalat ise aynı dönemde yüzde 10,9 oranında artarak 3,9 trilyon dolara yükseldi. Bu dönemde ihracat Hindistan’da yüzde 17, Japonya’da yüzde 10,2, Avrupa Birliği’nde yüzde 4,3, ABD’de ise yüzde 7,3 oranında artış gösterdi.

Ülkemizde ise veriler bir ay daha güncel. Ocak-Nisan dönemi itibarıyla ülkemizde ihracat yüzde 8,8 oranında artarak 50,7 milyar dolara yükselirken ithalatımız ise aynı dönemde yüzde 8,2 oranında artarak 68,1 milyar dolara yükseldi. Söz konusu dönemde ihracatımızın ithalatımızı karşılama oranı ise yüzde 74,4 düzeyinde gerçekleşti.

Son 12 aylık dönemi incelediğimizde ise 2016 yılının kötü etkilerinin yavaş yavaş bertaraf edilmeye başlandığı görülebiliyor. Yıllık ihracatımız Nisan ayı itibarıyla yüzde 4,7 oranında artış ile 146,6 milyar dolara yükselirken yıllık ithalatımız ise aynı dönemde yüzde 2,1 oranında artış ile 203,8 milyar dolara yükseldi.

Şekil 1: Ocak-Nisan Dönemleri İtibarıyla 2016 ve 2017 Yıllarında Ülkemizde Dış Ticaret İstatistikleri (Kaynak: T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı)

Bugün 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı. Son dönemlerde ülkemizin kurucusuna yönelik ağır ithamlara inat Atatürk’ü saygıyla andığımız, anladığımız nice bayramlara.

Güzel bir hafta olsun.

Bu yazı 20 Mayıs 2017 tarihinde HaberAnkara‘da yayınlanmıştır.