Bundan neredeyse on yıl önce bir cips reklamında, yasa dışı üretimden yakalanan karakteri canlandıran Cem Yılmaz’ın espriyle karışık ama aslında çok anlamlı mesajıydı “Eğitim şart!” cümlesi. Daha sonraki dönemde de birçok farklı konuda kullanılan bu cümle bu hafta da bizim buluşmamıza ismini veriyor. 2016 yılında Türkiye’de eğitim harcamaları bir önceki seneye göre %18,9 artış göstererek 161 milyar dolara yükseldi.

2011 yılında 4.103 TL olan öğrenci başına düşen eğitim harcaması 2016 yılı sonunda 7.449 TL’ye yükselirken dolar bazında ise 2.445 dolardan 2.461 dolara yükseldi. Ülkeler arasında karşılaştırma imkânı veren eğitim harcamalarının toplam gelir içerisindeki payı 2011 yılındaki %5,7 seviyesinden %6,2’ye yükseldi. OECD’nin eğitim istatistiklerini yayınladığı araştırmasında 2014 yılı itibarıyla OECD genelinde eğitim harcamalarının toplam gelir içerisindeki payı %5,2 olarak gerçekleşti. Söz konusu oran Rusya Federasyonu’nda %3,3 olurken Birleşik Krallık’ta ise %6,6 olarak gerçekleşti.

ŞEKİL 1: Seçilmiş Ülkelerde Eğitim Harcamalarının Toplam Gelir İçerisindeki Payı (%)

Eğitimin farklı kademeleri itibarıyla harcamaların dağılımına baktığımızda, toplam harcamalar içerisinde en yüksek payın yükseköğretime ayrıldığını görüyoruz. Yükseköğretime yapılan harcamalar, 2016 yılında toplam eğitim harcamasının %34,4’ünü oluştururken ortaöğretim harcamalarının payı %23,9, ilkokul harcamalarının payı ise %19,6 olarak gerçekleşti.

Ülke genelinde 2011 yılında 4.103 TL olan öğrenci başına yapılan harcama tutarı 2016 yılı sonunda 7.449 TL’ye yükseldi. Yükseköğretimde öğrenci başına yapılan harcama tutarı 2016 yılı sonu itibarıyla 14.201 TL tutarında gerçekleşirken bu tutar ilkokul öğrencileri için 6.349 TL olarak gerçekleşti.

ŞEKİL 2: 2016 Yılındaki Eğitim Harcamalarının Kademeler İtibarıyla Dağılımı

Hiç şüphe yok ki ülkemizde eğitim büyük çoğunlukla devlet kaynakları tarafından finanse edilen bir hizmet. Bu durumu verileri incelediğimiz ve değerlendirdiğimizde de rahatlıkla görebiliyoruz. 2016 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de yapılan her 100 liralık eğitim harcamasının 74 liralık kısmını devlet finanse ederken 19 liralık kısmı ise hanehalkının yaptığı harcamalarla finanse edildi. Devlet kaynaklarının en fazla yönlendirildiği alan ise %29,8’lik pay ile yükseköğretim oldu. Devletin yapmış olduğu her 100 liralık harcamanın 28 liralık kısmı ilkokullara yönelik harcamalara yönlendirilirken özel kurumlarca yapılan harcamaların ise %43,3’ü yükseköğretime yönlendirildi.

Büyük umutlarla başladığımız 2017 yılının son günlerine yaklaşıyoruz. Hiç şüphe yok ki 2018 yılından da beklentimiz büyük ama siz de müsaade ederseniz yeni yıla ilişkin güzel dileklerimizi –kısmet olursa- bir dahaki haftadaki buluşmamıza saklayalım. Biz şimdilik kendini iyiden iyiye hissettirmeye başlayan kış mevsiminin tadını çıkarmaya bırakalım kendimizi.

Güzel bir hafta olsun.

Bu yazı 22 Aralık 2017 tarihinde HaberAnkara‘da yayınlanmıştır.