Konut sektörü 2015 yılının ikinci çeyreği ile 2018 yılının üçüncü çeyreği arasındaki dönemde ortalama %6,7 büyüme oranı ile söz konusu dönemde Türkiye ekonomisinin gerçekleştirdiği güçlü ve yüksek büyüme patikasının en önemli belirleyicilerinden birisi olmuştu.

Ancak sektörün sürekliliği konusundaki soru işaretleri bu büyümenin geçici olduğu ve bir süre sonunda sektördeki olumsuzlukların genel ekonomik aktiviteyi de olumsuz etkileyeceği eleştirilerini beraberinde getirdi. Bugün geldiğimiz noktada konu sektöründeki yavaşlama artık gözle görülür bir düzeye ulaştı.

Bu haftaki buluşmamızda konut sektöründeki gelişmeleri dört ana başlıkta değerlendirmek istiyorum: sektörün büyümeye katkısındaki değişim, konut satış istatistiklerindeki görünüm, yapı izin istatistiklerindeki görünüm ve konut fiyatlarındaki değişim. Bu dört başlık sonucunda konut sektöründeki genel görünümü hep birlikte daha rahat değerlendirebiliyor olacağız. Bildiğiniz gibi Türkiye ekonomisi 2019 yılının ilk çeyreğinde %2,6 küçülürken inşaat sektöründeki daralma da büyüme üzerinde 0,7 puanlık bir baskı getirdi. Geçmiş döneme baktığımızda da en son 2018 yılının ikinci çeyreğinde 0,1 puanlık mütevazı bir katkıyla büyümeye destek veren inşaat sektörü takip eden üç çeyrekte de büyüme üzerinde baskı oluşturuyor.

Her ay Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) yayınladığı Konut Satış İstatistikleri Türkiye genelindeki konut satışlarının aylık değişimlerini ifade ediyor. 2018 yılını gayet zayıf bir şekilde geçiren konut satışları 2019 yılında da henüz bir önceki yılın aynı dönemine göre artış göstermiş değil. Ocak ayından itibaren düşüş devam eden konut satışları Mayıs ayında ise bir önceki yılın aynı ayına göre %31,1 düzeyinde azaldı. Konut kredisi faizlerinin yüksek seyretmesi ile birlikte ekonomik aktivitede görülen zayıflama geçmiş dönemde toplam konut satışlarının ortalama üçte birini oluşturan ipotekli satışları da yakından etkiledi. Mayıs ayında ipotekli konut satışları yıllık bazda %85,8 azalırken ipotekli konut satışlarının toplam satışlar içerisindeki payı da %6,4’e kadar geriledi.

İnşaat ve konut sektörlerindeki görünümü ifade etmesi açısından yararlı olarak değerlendirdiğim bir başka istatistik de yine Türkiye İstatistik Kurumunun yayınladığı Yapı İzin İstatistikleri. Çeyreklik dönemler itibarıyla verisi yayınlanan ve belediyeler tarafından verilen yapı ruhsatları, 2019 yılının ilk çeyreğinde toplamda %37,7 azaldı. Yapı izinlerinde en büyük paya sahip olan iki veya daha fazla daireli ikamet amaçlı binaların yapı izinlerindeki azalma da konut sektöründeki yavaşlamanın bir göstergesi olarak karşımıza çıkıyor. 2019 yılının ilk üç aylık kısmında söz konusu yapılar için alınan izinlerin sayısında %50,8’lik, bu izinlerle yapılan daire sayısında ise %46,8’lik azalmalar görüldü.

Son olarak, hanehalkının bir yatırım aracı olarak da gördüğü konutlardaki fiyat değişimlerine değinmek istiyorum. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) her ay yayınladığı Konut Fiyat Endeksi’nin sonuçlarına göre ülke genelinde Mart ayında konut fiyatları reel olarak (yani enflasyondan, fiyat genel seviyesindeki hareketlerden arındırılmış olarak) %13,58 düzeyinde azalmış durumda. Keza konut fiyatlarındaki reel bazdaki düşüş hareketi aslına bakılırsa 2017 yılının başından bu yana görülen bir husus. Diğer bir deyişle, mevcut genel fiyat hareketleri dikkate alındığında konut sektörü yatırımcıya kar sağlayan bir araç olmaktan çıkmış durumda.

Gerek vergi kanalıyla verilen destekler gerekse de yabancıya konut satışlarının ihracat statüsüne alınmasına yönelik taleplerin değerlendirilmesi, konut sektörünün önümüzdeki dönemde yeniden canlandırılmasına yönelik hareketler. Mevcut durum da sektörün yeniden canlandırılmasına yönelik olarak bazı adımların atılmasının gerekli olduğunu ifade ediyor.

Güzel bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 19 Haziran 2019 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.