Birilerine çarpmadan imkânsız olan kaldırımlarda yürürken kendi ayak sesinizi, hatta kendi kalp atış sesinizi duyuyorsunuz. Günün koşturmacasından yorulup da bir nefes molası verdiğiniz sırada kahvesini keyifle yudumladığınız kahveci kapalı.

Hareketli ışıklarıyla geceyi aydınlatan alışveriş merkezleri sessizliğe ve karanlığa bürünmüş. Yoldan geçen birkaç araç, onlar da bir an önce varmak istedikleri yere gitmek üzere bir telaş içerisindeler. Tıpkı kötü bir rüyayı hatırlatan bu anlar 2020 yılının bahar ayının teması oldu. Dünya giderek daha büyük bir hızla yayılan koronavirüs ile mücadele ederken toplum sağlığının yanı sıra ekonomide bu mücadeleden bir hayli hasar görüyor.

İnsandan insana bulaşabilen ve geçmişteki salgınlara kıyasla bulaş hızı bir hayli yüksek olan koronavirüsten korunmak için sağlık alanında uzman kişilerin önerdiği ilk tedbir sosyal mesafe ve bireyin kendini izole etmesi. Yetkililer herkesin zorunlu haller olmadıkça evlerinde kalmasını, dışarı çıkmak zorunda kalırlarsa birbirine en az 1,5-2 metre uzaklıkta sosyal mesafelerini korumalarını öneriyor. Bireylere yapılan “Evde Kal” çağrısının yanı sıra insanların toplu halde olma ihtimallerini bulunduğu her yer ise geçici bir süre kapatılıyor: kafeler, sinemalar, restoranlar, alışveriş merkezleri, mağazalar ve bir dolu yer daha…

Salgının ortaya çıktığı topraklar günümüz dünyasında üretimin ve değer zincirinin kilit noktalarından birisi olan Çin. Salgının ilk ortaya çıkışını müteakip uluslararası firmalar ve üreticiler Çin’deki tesislerini geçici olarak kapatma kararı almış; bu durum öncelikli olarak Çin’deki üretimi sonrasında ise Çin’den tedarik yapan diğer ülkelerdeki üretimi derinden etkilemişti. Salgının beklenenden daha hızlı gelişmesi ve merkez üssünün Avrupa’ya kaymasıyla birlikte sosyal mesafe ve öz izolasyona yönelik tedbirler de artırıldı. Bu durum ise hizmetler sektörünü neredeyse tüm dünya için durma noktasına geldi.

Daha önce bu satırlardan birçok kez yer verdiğimiz Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) hesaplandığı ülke ve sektördeki genel görünümü içermesi açısından önemli bir gösterge. Şirketlerin satın almadan sorumlu yöneticilerin, ilgili sektör için belirli bir dönemdeki mal ve hizmet satın alma eğilimlerini ölçen endeks, söz konusu sektörün gidişatına yönelik de önemli bulgular içeriyor. Endeksin yönteminde bir eşik değeri var: 50. Eğer hesaplanan endeks değeri bu eşik değerin üzerindeyse bu, sektörün önümüzdeki dönemde genişlemeye yönelik olumlu bir seyre sahip olduğun şeklinde yorumlanıyor. Eşik değerin altındaki değerlerde ise yorumlarımız tam tersi yönde oluyor.

Hizmetler sektörü PMI değeri, salgının ortaya çıktığı Çin’de Şubat ayında, bir önceki aydaki 51,8 değerinden 26,5’e gerileyerek adeta çakıldı ve tarihi düşük seviyesini gördü. Tabiri caizse bu çakılma, salgının genişlediği topraklarda da birbiri ardına görülmeye başladı. Koronavirüsün Avrupa’ya -umuyoruz ki çok geçici bir süre- misafir olduğu Mart ayında hizmetler PMI değeri 52,6’dan 28,4’e gerilerken bu değer Fransa’da 29’a, Birleşik Krallık’ta 35,7’ye Almanya’da ise 34,5’e kadar geriledi. Endeks değeri sektördeki daralmanın bir ölçütü olarak kabul edilmiyor ama değerlerin eşik değer olan 50’nin bu denli altına bu kadar büyük bir hızla düşmesi de salgının hizmetler sektörünü ne kadar derinden etkilediğinin bir kanıtı.

Bildiğiniz gibi koronavirüs bir süredir de ülkemizde kol geziyor ve maalesef her yeni gün vaka ve salgından hayatını kaybeden vatandaşlarımızın sayısı artıyor. Siz değerli okuyucularımıza bir kez daha, yetkili mercilerin duyurularını takip etmeleri ve zorunlu haller dışında evlerinde kalmaları gerektiğini hatırlatmak istiyorum.

Güzel ve sağlıklı bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 25 Mart 2020 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.