Geçenlerde spor ekranlarının sevilen yüzü Deniz Satar’ın paylaştığı “Hayatta sahip olabileceğiniz en büyük lüks, sizi güven duygusundan mahrum bırakmayanlar. İşte, ailede, ilişkide…” cümlesinden hareketle zor bulunan, çabuk kaybedilen güven duygusunun ekonomide dahi olması gerektiğini düşünerek söze başlıyorum bu hafta. Ekonomideki aktörlerin büyük çoğunluğunun (tüketici ve üreticilerin) genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirmelerini, beklenti ve eğilimlerini özetleyen bir bileşik endeks olan ekonomik güven endeksi bu haftaki köşemizin konuğu.

Ülkelerin resmi istatistik kuruluşları (eğer onlar açıklamıyorsa uluslararası kuruluşlar) her ay ekonomilerdeki güven endekslerini açıklıyorlar. Ekonomik güven endeksi, bir ekonomideki üretici ve tüketicilerin ekonominin genel işleyişi hakkındaki mevcut değerlendirmeleri ile ilerleyen dönemlere ilişkin öngörülerini belli oranlarda ağırlıklandırarak zaman içerisinde ve/ya ülkeler arasında bir karşılaştırmaya imkân veren bir endeks olarak karşımıza çıkıyor. Endeks değerinin 100’den büyük olması genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği ifade ederken 100’den küçük olması ise genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliği göstermektedir.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yapmış olduğu açıklamada buna ek olarak ise, ekonomik güven endeksine tüketici güven göstergesi ile mevsim etkilerinden arındırılmış imalat sanayi (reel kesim), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerine ait normalleştirilmiş alt endekslerin konu olduğu ifade edilmektedir.

Mayıs ayında ülkemizde ekonomik güven endeksi bir önceki aydaki 73,5 değerinden %12 oranında yükselerek 82,3 değerine yükseldi. Mayıs ayında ekonomik güven endeksinde görülen bu artışın da hizmet sektörü ve tüketici güven endekslerindeki artışlardan kaynaklandığı ifade edilmiştir.

Tablo: 2016 Yılı Mayıs Ayında Ekonomik Güven Endeksi, Alt Kalemleri ve Değişim Oranları

Ekonomik güven endeksimizin zaman içerisindeki görünümüne kısaca baktığımızda Aralık 2015’te 100 eşik değerinin üzerindeki bir gerçekleşmeden sonra 2016 yılında 100 değerinin altındaki gerçekleşmeler göze çarpmaktadır. 2016 yılının Şubat ayında 71,5 değeri ile endeksin hesaplanmaya başladığı 2012 yılından beri en düşük değerini gören ekonomik güven endeksi Mayıs ayı itibarıyla %12 oranında bir oranda toparlanma göstermiştir.

Peki, dünyada durum nasıl? Birkaç seçilmiş ekonomi ile isterseniz küresel bağlamda ekonomik güvene de bir göz atalım. ABD’de 2015 yılının Mayıs ayından bu yana 100 değerinin üzerinde gerçekleşen ekonomik güven endeksi, hafif dalgalı bir seyir izlese de en güncel veri itibarıyla Nisan ayında 106,7 değerine yükselmiştir.

Avrupa Birliği ve Avro Bölgesi’nde de ekonomik güvenin yönü yukarıya doğru. Birkaç gün önce açıklanan en güncel veri, Avro Bölgesi’nde ekonomik güvenin Mart ve Nisan aylarından sonra Mayıs ayında da iyileşerek 104,7 değerine ulaştığını gösteriyor.

Aşağıdaki grafik Türkiye, ABD, Avrupa Birliği ve Avro Bölgesi için Ocak 2012’den bu yana ekonomik endeks değerlerini gösteriyor. Grafik karmaşık gelebilir ancak ben iki noktanın altını çizmek istiyorum. Ocak 2012’den bu yana geçen 3,5 yıllık süreçte kırmızı ile gösterilen ülkemizdeki ekonomik güven eğilimi aşağı yönlü hareket ederken diğer seçilmiş ekonomilerde ise eğilim yukarı yönlü.

Şekil 1: Ocak 2012-Nisan 2016 Döneminde Seçilmiş Ekonomilerdeki Ekonomik Güven Eğilimi

Ülkemizde endeksin hesaplanmaya başladığı Ocak 2012’den bu yana ekonomimizdeki güven ile küresel ekonomilerdeki güven eğilimlerinin nasıl ayrıştığını incelemek istersek de seçilmiş ekonomilerin Ocak 2012’deki ekonomik güven endeksi değerlerini 100 kabul edip bu zamana kadar geçen görünüme bakmak yeterli olacak. Aşağıdaki grafikte yer alan Türkiye, Avro Bölgesi, Avrupa Birliği, ABD, Japonya ve Çin’deki ekonomik güven endeks değerleri Ocak 2012’de 100’e eşit olacak şekilde tekrar hesaplanmıştır. Ocak 2012’de yarışa aynı noktadan başladığımızda kırmızı ile gösterilen ülkemizin ekonomik güven endeks değeri diğer ekonomilerinkinden bir hayli aşağıda gerçekleşmiş.

Şekil 2: Ocak 2012-Nisan 2016 Döneminde Seçilmiş Ekonomilerdeki Ekonomik Güven Eğilimi (Ocak 2012=100)

Güven duygusunun hayatın her kısmında olduğu gibi ekonomide de eksik olması dileklerimle. Haftamız güzel olsun.

Bu yazı 3 Haziran 2016 tarihinde HaberAnkara‘da yayınlanmıştır.

Öne çıkan görsel: sbr.com.sg