Milattan yüzyıllar önce ticaretin en önemli güzergâhlarından birisi olan İpek Yolu, Çin’deki ipeğin Mısırlılar ve Romalılar tarafından satın alınmasını sağlıyordu. Kervanlar ile Uzak Doğu’dan Batı’ya baharat ve ipek taşımanın yanında İpek Yolu, gerek uluslararası ilişkilerde gerekse de farklı kültürlerin birbirleriyle etkileşiminde etkili rol oynamıştır. İpek Yolu’nun tarih sahnesine çıkışından yüzyıllar sonra bu sefer demiryolu ile Batı ile Uzak Doğu birbirine bağlanıyor.

Londra’dan (İngiltere) kalkan bir trenin Pekin’e (Çin) ulaşabilmesinin önündeki iki engelden birisi İstanbul Boğazı, diğeri ise Kars bağlantısıydı. Bu engellerden ilki deniz altından demiryolu bağlantısı ile aşılırken engellerden ikincisi de geçtiğimiz günlerde açılışı yapılan Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi ile ortadan kalktı. Proje temel olarak yıllık 1 milyon yolcu ile 6,5 milyon ton yük taşımacılığı kapasitesine sahip olmakla beraber güzergâhın geçtiği şehirlerde ortaya çıkaracağı cazibe merkezleri ile kâğıt üstünde görünenden daha büyük bir potansiyele sahip.

Pazartesi günü Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kazakistan Başbakanı Bakıtcan Sagintayev, Özbekistan Başbakanı Abdulla Aripov ve Gürcistan Başbakanı Giorgi Kvirikaşvili katılımıyla düzenlenen “Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı”nın açılış töreninde konuşan Sayın Cumhurbaşkanımız, projenin bütün bu katkılarına ek olarak taşımacılıkta düşük maliyetin önünün açılabileceğinin de altını çizmişlerdir. Mevcut durumda Çin’den Avrupa’ya uzanan demir yollarının tamamı Rusya üzerinden geçerken Demir İpek Yolu Projesi’nin devreye girmesiyle beraber bu iki nokta arasındaki mesafe 7 bin kilometre kısalıyor.

Mesafenin kısalması taşımacılıkta hem süre hem de maliyet açısından avantajı da beraberinde getiriyor. Öyle ki, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı il beraber Çin’den yola çıkan ürünler Avrupa’ya demiryoluyla 12 günde ulaşırken özellikle yük taşımacılığında maliyetlerin düşeceği de hepimizin malumu. Dış ticaret literatüründe gümrük işlemlerinin daha etkin bir hale getirilmesi maliyetlerin aşağıya çekilmesini beraberinde getirirken ülkelerin dış ticarette daha düşük maliyetler ile karşılaşmaları da onların daha rekabetçi bir konuma ulaşabilmelerinin önünü açmaktadır.

Dünya Bankası’nın 132 ülke için derlediği verileri dikkate aldığımızda, ticari maliyetlerindeki düşüş ülkelerin rekabetçilik performansındaki iyileşmeyi beraberinde getiriyor. Öyle ki, konteyner başına ihracat maliyetlerinde gerçekleştirilen %1 oranındaki iyileşme ülkelerin rekabetçilik performansını ortalama olarak %0,4 oranında artırırken benzer şekilde konteyner başına ithalat maliyetlerindeki %1 oranındaki iyileşme de yine rekabetçilik performansı üzerinde ortalama %0,5 oranında bir iyileşme sağlıyor. Bütün bu veriler ışığında Sayın Cumhurbaşkanımızın söz konusu projenin özellikle yük taşımacılığında maliyetleri düşürecek etkiye sahip olmasını dile getirmesinin önemini bir kez daha kavrıyoruz.

Her zaman zikrettiğimiz gibi, hızla kızışan rekabetçilik ortamında ülkeler, ekonomik büyümeleri için büyük önem arz eden dış ticaret alanında daha düşük maliyetler ile daha etkin işlemler gerçekleştirmenin yolunu arıyor. Bu kapsamda, mevcut ticaret yollarını yeniden çizmeye neden olacak ve diğer bir deyişle dış ticaret oyununun kurallarını yeniden yazacak bu projenin ülkemize getirilerinin çok büyük olacağına inanıyorum.

Güzel bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 1 Kasım 2017 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.