Bir rivayete göre Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un fethinden sonra Ayasofya’da kıldığı namazının ardından atının üzerinde ilerlerken birden durur ve atından yere inip bir avuç toprağı kendi başının üzerinden döker; hemen ardından da bir şey demeden tekrar atına binip yoluna devam eder. Fatih’in bu yaptığına anlam veremeyen ahaliye ise Akşemsettin durumu şöyle özetler: “Padişahımız İstanbul’u fethetse de kendisinin de bir gün toprak altına gireceğini hatırlattı.”

Eski Roma’da muzaffer bir komutanın şehre dönüşü sırasında sırf bu iş için görevlendirilen kişi bu muzaffer komutana kendisinin Tanrı olmadığını hatırlatırken söylenenlere göre Osmanlı zamanlarında da görevli kimseler de padişahlarımıza kendilerinden büyük Allah’ın olduğunu dile getirirlermiş. Bu haftaki buluşmamıza neden böyle bir giriş yaptığımızı merak ediyorsanız hemen açıklayayım: Vergisi olmamakla ve vatandaşlarına doğumdan ölüme kadar refah devleti imkânları sunmakla övünen Körfez ülkelerinden Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri, yeni yıl ile beraber ilk defa Katma Değer Vergisi (KDV) uygulamaya başladı.

2014 yılının ortalarında 100 doların da üzerinde olan petrolün varil fiyatları, yılın ikinci yarısından itibaren keskin bir şekilde azalmaya başlamış ve 2016 yılının hemen başında 35 dolar seviyelerine kadar gerilemişti. Şimdilerde varil fiyatı 65 doların da üzerine çıksa da petroldeki bu keskin düşüş, toplam gelirlerinin neredeyse %90’ının petrole dayandığı Suudi Arabistan ya da Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerde merkezi bütçenin de zora girmesi ve bütçenin açık vermesini de beraberinde getirdi. Bu iki ülke özellikle son iki yıldır bir hayli gerileyen gelirlerini tekrar artırmak, vatandaşların harcamalarını kısmak, böylece bütçedeki düzensizliğin önüne geçmek amacıyla bir dizi önlem alıyor. Bunların sonuncusu ve belki de en çarpıcı olanlarından birisi de Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri vatandaşlarının ilk defa KDV ile tanışmaları.

Şekil: Son 5 Yılda Brent Petrolün Dolar Cinsinden Varil Fiyatı (Kaynak: NASDAQ)

Çok sayıda ürüne uygulanacak yüzde 5 oranında KDV ile iki hükümetin de 2018 yılında 21 milyar dolar elde etmesi bekleniyor, bu da milli gelirlerin yüzde 2’sine denk geliyor. KDV uygulamasına başlamanın zamanlaması konusunda ellerinde bir yıllık daha cephane bulunan Bahreyn, Kuveyt, Umman ve Katar ise uygulamayı 2019 yılına erteledi.

Suudi Arabistan’da yeni yıl KDV ile tanışmanın yanı sıra benzin fiyatlarına yapılan %127’lik zamla da iddialı bir şekilde geldi. Hala dünyanın en düşük benzin fiyatlarından birine sahip olsa da Suudi Arabistan’da bu %127’lik zam, iki yıl içerisinde benzin fiyatlarına uygulanan ikinci zam. Geride bıraktığımız dört yıl içerisinde, özellikle petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün de etkisiyle, dolar rezervleri 250 milyar dolar kadar azalan Suudi Arabistan’da yine son dört mali yıl itibarıyla 260 milyar dolarlık bütçe açığı açıklandı.

2023 yılına kadar bütçe açığının düzelmesi beklenmeyen ülkede bütçedeki bu kötü gidişin önüne geçilebilmesi için bir dizi önlem alınıyor. Suudi Arabistan’da Yeni yıl ile beraber geçtiğimiz yıl 75 kuruş olan 91 Oktan yakıtın litre fiyatı 1,38 TL’ye yükselirken 95 Oktan yakıtın fiyatı ise 2,05 liraya yükseldi. Bir günde %127’lik zam gelse de yakıt fiyatlarının ülkemize kıyasla hala çok düşük seyretmesi de Suudiler için hala bir lütuf sanırım.

Şimdiye kadar vergisi olmamakla ve vatandaşlarına ömürleri boyunca refah sağlamakla övünen yönetimlerin, ekonomilerini tamamıyla Allah’ın bir lütfu olan doğal kaynaklara dayandırmaları şimdiye kadar bu sonuçlar ortaya çıkardı. Önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarının gidişatını ve bu gidişatın söz konusu ülkeleri nasıl etkileyeceğini hep beraber bu satırlardan incelemeye çalışacağız.

Güzel bir hafta olsun.

Bu yazı 5 Ocak 2018 tarihinde HaberAnkara‘da yayınlanmıştır.