BBC’nin Çin editörlüğünü yapan tecrübeli gazeteci Gracie, kamuoyuna yayımladığı mektupta kurumunun maaş politikasını yasa dışı olarak nitelerken İngiliz halkının ödediği televizyon lisans vergileriyle finanse edilen kurumun dile getirdiği “güven, dürüstlük ve hesap verebilirlik standartlarına uymadığını” ifade etti. Kendisiyle aynı görevdeki erkeklerden neredeyse %50’ye varan oranda daha az kazandığından şikâyet ettiğinde kurumun önerdiği zamla dahi eşdeğer görevdeki erkek çalışanlardan daha az kazanacak duruma geldiğini ifade eden Gracie bundan dokuz yıl önce yıllık maaşının 460 bin TL civarında olduğunu açıklamıştı. Şüphesiz biz iktisatçılar hesaplamayı severiz: Kaba bir hesapla her ay Birleşik Krallık’taki enflasyon oranı kadar zam aldığını var saydığımız Gracie’nin 2017 yılı sonunda aylık maaşının yaklaşık 47 bin TL olduğunu; eğer iddiası da doğruysa kendisiyle aynı görevdeki bir erkek çalışanın aynı dönemdeki maaşının ise aylık 90 bin TL’nin üzerinde olduğunu bulabiliriz.

Eşdeğer görevdeki kadınlar ile erkekler arasındaki ücret eşitsizliği sadece İngiltere’de ya da Birleşik Krallık’ta değil neredeyse tüm dünyada kendisini gösteren bir husus. Veriler yalan söylemez diyerek gelin beraber OECD verilerine bir kulak kabartalım: Ortalama bir erkek çalışanın 100 dolar kazandığı varsayımı altında; 2015 yılı sonu itibarıyla OECD’nin verisini paylaştığı ülkeler arasında ortalama bir kadın çalışanın bu erkek çalışanın maaşına en yakın kazanç elde ettiği ülke Kosta Rika. Kosta Rika’da bir erkek çalışan 100 dolar kazanırken aynı görevdeki, eşdeğer bir kadın çalışan ise veri zamanda 96,3 dolar kazanıyor. Kadın ile erkek arasındaki ücret eşitsizliğinin görece az olduğu diğer ülkeler sırasıyla Danimarka, Yunanistan, Norveç ve Yeni Zelanda. Öte yandan, söz konusu veri setinde makasın en çok açıldığı ülke ise Güney Kore. Güney Kore’de veri bir zamanda ortalama bir erkek çalışan 100 dolar kazanırken aynı dönemde ortalama bir kadın çalışan ise 62,8 dolar kazanç elde ediyor. Birleşik Krallık’ta ise erkek ile kadın arasında %17’lik bir eşitsizlik söz konusu. Carrie Gracie serzenişinde oranlarda yanılsa da haklı gözüküyor.

Peki, ekonomi literatüründe ‘gender pay gap’ olarak da bilinen kadın erkek arasındaki ücret eşitsizliği sorunu ülkemizde de mevcut mu? Cevabımız ne yazık ki evet. Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre 2015 yılı sonu itibarıyla ortalama bir erkek çalışan yılda ortalama 22.673 TL kazanırken aynı dönemde ortalama bir kadın çalışanın kazancı ise 17.956 TL oluyor. Diğer bir deyişle, eşit standartlara sahip bir erkek ile bir kadın arasındaki ücret farkı 1,26 kat.

1960lı yıllarda kadınların kendileriyle aynı işi yapan erkeklerin %60’ı kadar kazanabildiği dünyamızda cinsiyetler arası ücret eşitsizliğinde gözlemlenen iyileşme olumlu olarak değerlendirilse de hala aynı işi yapan farklı cinsiyetteki bireylerin farklı ücretler elde etmesi ne yazık ki üzücü bir husus. AAUW’nin (American Association of University Women) yaptığı araştırmaya göre, dünyamız eşitsizliği ortadan kaldırmada son 50 yıllık performansını devam ettirirse kadınlar ile erkekler arasındaki ücret eşitsizliği ancak 2059 yılında ortadan kalkacak. Ancak son yıllardaki yavaşlama gelecek döneme de hâkim olursa bu eşitsizliğin ortadan kalkması için insanlık 101 yıl daha beklemek zorunda.

Güzel bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 10 Ocak 2018 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.