Bitirmek üzere olduğumuz haftanın başında, bir süredir merakla, biraz da endişeyle beklenen Haziran ayı enflasyonu piyasa beklentilerinin çok üzerinde gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumunu (TÜİK) verilerine göre Haziran ayında tüketici fiyatları aylık bazda %2,61 ile beklentilerin çok üzerinde artarken yıllık bazda ise %15,39 ile son 15 yılın en yüksek artışını gerçekleştirdi.

Yaz aylarında özellikle gıda fiyatlarındaki artışla yukarı doğru beslenen enflasyon oranındaki bu artış can sıkıcı olarak değerlendirilebilir. Öyle ki, hemen kısa bir süre önce döviz kurundaki ateşi bir miktar söndürebilmek için faiz kozunu oynayan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) önümüzdeki günlerde yeniden faiz artırımına gitmesi gerekecek gibi.

Haziran ayındaki tüketici fiyat gelişmelerine bir göz attığımızda, aylık bazda en fazla fiyat artışının %5,98 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleştiğini görüyoruz. 2005’ten bu yana geçen dönemde, uzun dönemli değerlendirme ışığında ortalama olarak gıda fiyatları tüketici fiyatları genel seviyesini yukarı çeken bir unsur olarak karşımıza çıkarken özellikle patates ve soğan fiyatlarındaki keskin artışlarla gündemdeki yerini sağlamaştıran gıda fiyatlarındaki artışın özellikle yaz aylarında bu denli yüksek seyretmesi de kış aylarına ilişkin beklentileri kötüleştiriyor. Ana harcama grupları itibariyle 2018 yılı Haziran ayında endekste yer alan diğer gruplardan, haberleşmede %4,76, ulaştırmada %2,66, ev eşyasında %2,24 ve eğlence ve kültürde %2,16 artış gerçekleşti.

Yıllık bazda ise en yüksek artış %24,26 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti. Haziran ayına bir önceki yılın aynı ayına göre ev eşyası %18,91, gıda ve alkolsüz içecekler %18,89, çeşitli mal ve hizmetler %16,79 ve lokanta ve oteller %13,30 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır.

ŞEKİL 1: 2016, 2017 ve 2018 Yıllarında Aylar İtibarıyla Yıllık Enflasyon Görünümü (Kaynak: TÜİK)

90lı yıllarda Türkiye ekonomisinin en büyük belalarından birisi olan enflasyon 2002 ile beraber uygulanan kararlı ekonomi politikalarıyla tek haneli düzeylere gerilemişti. Son dönemlerde tüketim davranışlarında gözlemlenen bir miktar bozulmayla birlikte spekülatif fiyat hareketlerinin de kendini iyiden iyiye göstermesi sonucu çift haneli seviyelere geri dönüş yapan enflasyon oranında canımızı sıkan bir diğer unsur da bu artışın genele yayılması. Bu soruna TCMB Haziran Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporunda da yer veriyor. Raporun özet değerlendirmesinde enflasyondaki yükselişin alt gruplar itibarıyla genele yayıldığının ve Haziran ayındaki yükselişe en belirgin katkının sebze ürünleri öncülüğünde işlenmemiş gıda grubundan geldiğinin altı çiziliyor. Öte yandan, para birimimizdeki değer kaybının özellikle ithal içeriği yüksek tüketim malları başta olmak üzere bazı hizmet gruplarındaki fiyatlarda da yukarı yönlü baskıya neden olduğu da raporda değinilen diğer hususlardan olarak karşımıza çıkıyor.

Fiyat artışlarını etkileyen birçok farklı unsurun bir arada çalışmasıyla ortaya çıkan yüksek enflasyon hiç şüphe yok ki önümüzdeki döneme ilişkin enflasyon beklentilerini de olumsuz etkiliyor. Geçmiş dönem verilerine baktığımızda Temmuz ayında gerçekleşen aylık eksi enflasyonun baz etkisi de hesaba katıldığında Temmuz ayında enflasyon oranının bir miktar daha yukarı gitmesini beklemek mümkün.

İnanıyoruz ki hafta başında resmen yürürlüğe girecek olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile beraber göreve başlayacak yeni Hükümetimiz de orta vadeli yapısal bir perspektif ile masanın üzerindeki yüksek enflasyon ve cari açık sorunlarımızı çözüme ulaştıracak adımları atacak.

Güzel bir hafta olsun.

Bu yazı 6 Temmuz 2018 tarihinde HaberAnkara‘da yayınlanmıştır.