Geride bıraktığımız 2017 yılı sonu itibarıyla bir hanehalkı ferdinin ortalama kullanılabilir geliri bir önceki yıla göre %12,7 artarak 19 bin 139 TL’den 21 bin 577 TL’ye yükseldi. Çarşı ve pazarlardaki fiyatlar el yakmaya devam ededursun, bu haftaki buluşmamızda ülkemizde ortalama bir hanehalkının yılın genelindeki tüketim harcamalarının görünümüne değineceğiz.

Türkiye İstatistik Kurumunun yapmış olduğu Hanehalkı Bütçe Araştırmasının 2017 yılın sonuçlarına göre ülke genelinde tüketim amaçlı yapılan harcamalarda en yüksek payı %24,7 ile konut ve kira harcamaları alırken ikinci sırayı ise %19,7 ile gıda ve alkolsüz içecekler harcamaları aldı.

İlgili okuyucularımız hatırlayacaklardır: ABD’li psikolog Abraham Maslow tarafından 1943 yılında yayınlanmış bir çalışmayla beraber tarih sahnesindeki yerini alan “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” temel olarak ihtiyaçların belli bir hiyerarşiye göre sıralandığını ve bireyin öncelikle temel ihtiyaçlarını karşıladığını ifade eder. Maslow’a bir atıfla biz de ülkemizde temel ihtiyaçlarımızı karşılayabilmek için gelirimizden ne kadar pay ayırmamız gerektiğini değerlendirmeye çalışalım: Barınma-beslenme ve ulaşım ihtiyaçlarımızı karşılayabilmemiz için 2017 yılında gelirimizin %63,1’ini ayırıyoruz. Yani diğer bir deyişle, her 100 liralık gelirimizin 63 lirasını temel ihtiyaçlarımıza harcıyoruz.

Araştırma sonuçlarına göre, ulaştırma harcamalarının payı bir önceki yıla göre 0,5 puanlık artışla %18,2’den %18,7’ye yükseldi. Gıda ve alkolsüz içecek harcamalarının payı %19,5’ten %19,7’ye, çeşitli mal ve hizmet harcamalarının payı %4,2’den %4,4’e, sağlık harcamalarının payı %2’den %2,2’ye, alkollü içecekler, sigara ve tütün grubunun payı ise %4,4’ten %4,5’e yükseldi.

Diğer taraftan, konut ve kira harcamalarının toplam harcamalardaki payı bir önceki yıla göre 0,5 puanlık düşüşle %25,2’den %24,7’ye geriledi. Ayrıca, haberleşme harcamalarının payı %3,7’den %3,4’e, lokanta ve otel harcamalarının payı %6,4’ten %6,2’ye, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı %5,2’den %5’e, eğlence ve kültür harcamalarının payı ise %2,8’den %2,7’ye düştü. Mobilya ve ev eşyaları (%6,3), eğitim hizmetleri (%2,3) harcamalarının payı 2017 yılında da değişmedi.

Ülkemizde farklı grupların gelir düzeyleri harcama kompozisyonunu da önemli ölçüde değiştiriyor. Öyle ki, konut ve kira harcamaları %31,9 ile en düşük gelir grubunun harcama görünümünde bireyleri en fazla pay ayırdığı harcama kalemi olarak karşımıza çıkarken en yüksek gelir grubunda yerini ulaştırma harcamalarına bırakıyor. En yüksek gelir grubu için %23,9 paya sahip ulaştırma harcamaları birinci harcama kalemi olurken ulaştırma harcamalarını sırasıyla %20,9’luk pay ile konut ve kira harcamaları ve %14,6’lık pay ile gıda ve alkolsüz içecekler harcamaları izledi.

Harcama kalıpları temel gelir kaynağına göre de değişiklik gösterdi. 2017 yılında ücretliler için konut ve kira harcamaları %23,2, ulaştırma harcamalarına %19,5 ve gıda ve alkolsüz içecek harcamaları ise %18,2 paya sahipken temel gelir kaynağı gayrimenkul ve menkul kıymet geliri olanlar için barınma harcamaları %29,2, gıda harcamaları ise %14 paya sahip oldu.

Güzel ve mutlu bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 19 Eylül 2018 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.