Bilindiği gibi sanayi üretimi, ekonominin en itici güçlerinden birisi olan sanayi sektöründeki görünümü ortaya koyması açısından ekonomik büyümenin de öncelikli belirleyicilerinden ve öncü göstergelerinden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Uzun dönemli olarak değerlendirdiğimizde, büyüme ile sanayi üretimindeki değişim arasındaki yakın ilişki, literatürdeki birçok çalışmanın da esas motivasyonunu oluşturmuştur. Beklentilerin aksine Eylül ayında düşüş gösteren sanayi üretimimiz ile üçüncü çeyrek büyüme beklentileri arasındaki ilişki de siz değerli okuyucularımızla bu haftaki buluşmamızın esas motivasyonunu oluşturuyor.

Ülkemizde sanayi üretimi Eylül ayında bir önceki aya göre %2,7 azalırken bu azalış oranı bir önceki yılın Eylül ayı baz alındığında da değişiklik göstermedi. Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2018 yılı Eylül ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %5 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi %3,2 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,3 azaldı.

ŞEKİL 1: Ocak 2016-Eylül 2018 Döneminde Sanayi Üretimindeki Yıllık Değişim

Eylül ayı itibarıyla sanayi üretiminin alt bileşenlerine baktığımızda ise üretimimizin ve ihracatımızın çok büyük bir kısmını oluşturan imalat sanayii üretimindeki beklentilerin dışında gelişen azalma dikkat çekti. Eylül ayında imalat sanayi üretimimiz bir önceki yılın aynı ayına göre %3,2 azalırken aylık bazda ise %2,8azalış gösterdi. Aynı şekilde Eylül ayında yıllık bazda, dayanıklı tüketim malı üretiminde %4,4’lük, enerji üretiminde %0,7’lik, sermaye malı üretiminde ise %4,1’lik düşüşler dikkat çekti.

Sanayi üretiminin teknolojik kompozisyonu incelendiğinde ise, görece düşük seyreden ve geleceğe yönelik politika önerilerinde gerek üretim gerekse de ihracat içerisindeki payının yükseltilmesi gereği vurgusu yapılan yüksek teknolojili ürünlerin üretimi, Eylül ayında bir önceki aya göre %19 azalırken bir önceki yılın Eylül ayına kıyasla ise %8,7 artış gösterdi. Küçük bir hatırlatma yapalım: 2017 yılının tamamında sanayi üretimimiz %8,9 artarken imalat sanayi üretimimiz %9, yüksek teknolojili sanayi üretimimiz ise %12,3 artış göstermişti.

Siz değerli okuyucularımızın da malumu, özellikle Ağustos ayında keskin bir şekilde yükselen döviz kurlarının girdi fiyatlarıyla birlikte maliyetleri de yukarı çekmesinin üretim birtakım zorlukları da beraberinde getireceği zaten bir süredir beklenilen ve üzerine konuşulan bir şeydi. Son zamanlarda iyiden iyiye gevşeyen döviz kurlarının (bu satırların kaleme alındığı anlarda Dolar/TL 5,3553’ten, Avro/TL ise 6,0804’ten işlem görüyor) girdi fiyatlarına ve dolayısıyla fiyatlara ve ekonominin diğer dinamiklerine henüz etki etmemesiyle birlikte sanayi üretimindeki azalma da üçüncü çeyrekteki ekonomik aktivitenin zayıflayacağı yönündeki beklentileri beraberinde getiriyor. Hatırlatma: yılın ilk çeyreğinde %7,3 büyüyen Türkiye ekonomisi bu yılın ikinci çeyreğinde ise %5,2 büyümeyi başarmıştı.

Bu dönemlerde sanayi üretimi ise sırasıyla %9,8 ve %5,3 oranlarında artmıştı. Şüphesiz birebir ya da doğrusal bir ilişkiden, nedensellikten bahsetmek çok daha ayrıntılı çalışmaların üzerine düşen bir görev ancak üçüncü çeyrek itibarıyla %1,5 artan sanayi üretiminden hareketle üçüncü çeyrek büyümesinin de yılın ilk iki çeyreğindeki performansı bir miktar aratır düzeyde gerçekleşeceğini öngörmek çok da abesle iştigal olmayacaktır. Ki bu zayıflama için ekonomide birçok farklı noktadan farklı nedenlerin varlığı aşikâr…

Güzel bir hafta olsun.

Bu yazı 16 Kasım 2018 tarihinde HaberAnkara‘da yayınlanmıştır.