2017 yılının gerek tamamını gerekse de üçüncü çeyreğini rekor büyümeyle tamamlayan Türkiye ekonomisinde sanayi sektörü büyümenin önemli belirleyicilerinden birisi olarak karşımıza çıkmıştı. Öyle ki, 2017 yılının üçüncü çeyreğinde %11,5 düzeyinde gerçekleşen büyüme oranının 2,7 puanı sanayi sektöründen gelirken aynı dönemde inşaat sektörünün katkısı ise 1,4 puan olarak gerçekleşmişti.

Ancak 2018 yılıyla beraber sanayi sektöründeki güç kaybı kendisini hem büyüme bileşenlerinde hem de sanayi sektörüne ilişkin göstergelerde göstermeye başladı.

2018 yılının tamamında %2,6 olarak gerçekleşen büyüme oranımızın yalnızca 0,2 puanlık kısmını oluşturan sanayi sektörünün yanında hizmetler sektörüne dayalı büyüme dikkat çekmişti. Söz konusu dönemde hizmetler sektörü büyümeye 1,3 puanlık katkıda bulunurken inşaat sektörü ise büyümeyi 0,1 puan baskılamıştı. 2019’un ilk çeyreğinde ise %-2,6 düzeyinde gerçekleşen büyüme oranının bileşenlerine baktığımızda sanayideki beklenen toparlanma sürecinin geciktiğini görebiliyoruz. Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğumuz yılın ilk çeyreğindeki %2,6’lık küçülmesinde sanayi sektöründeki zayıflama da etkili oldu ve sanayi sektörü büyüme oranını 4,3 puan aşağı yönlü baskıladı.

Sanayi sektörünün performansının göstergelerinden birisi olan Sanayi Üretim Endeksi’nde de görünüm zayıflamaya işaret ediyor. Nisan ayı itibarıyla sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %4 azalırken sanayi üretimindeki bu yıllık bazdaki gerileme 2018 yılının Eylül ayından itibaren sürekli hale gelmiş durumda. Bu noktada, gerek üretimimizde gerekse de ihracatımızda önemli bir paya sahip olan imalat sanayiine ayrı bir başlık açmak gerektiğini düşünüyorum. Sanayi üretiminin zayıflamasıyla beraber imalat sanayiindeki düşüş de toparlanma emarelerinin beklenenden daha geç gelmesine sebep oluyor. Nisan ayında imalat sanayi üreminde %4,2 düzeyindeki azalma da bunun bir göstergesi.

Sanayideki genel görünümü ifade etmesi açısından bizlere yardımcı olan bir diğer gösterge ise Satın Alma Yöneticileri Endeksi, yani İngilizce kısaltmasıyla PMI değeri. Bir endeks olarak PMI, şirketlerin satın alma yöneticilerinin, mal ve hizmet satın alma eğilimlerini inceleyen bir göstergedir. Bu gösterge temel olarak büyüme öngörülerini açıklamaya yönelik anket niteliği taşımaktadır. Göstergenin 50 eşik değerinin üzerinde gerçekleşmesi endeksin hesaplandığı sektörün genişleme emaresi gösterdiğini ifade ederken endeksin 50’nin altında kalması ise sektörde kötüye doğru bir gidişatın öngörüldüğü şeklinde yorumlanabilir. PMI değeri sektörün gidişatındaki büyüklüklerden ziyade gidişatın ne yönde gerçekleşeceği konusunda bir fikir vermesi açısından faydalı.

Ülkemizde imalat sanayi PMI değeri son olarak 2018 yılının Nisan ayında 50 eşik değerinin üzerinde bir değerde gerçekleşti. 2018 yılının Nisan ayında 51,80 ile sektörde genişlemeye işaret eden PMI değeri takip eden dönemde ise sürekli olarak eşik değerin altında kaldı ve sektörde toparlanmanın gecikeceğine işaret etti. Öyle ki, geçtiğimiz yılın Ekim ayında 42 değerine kadar gerileyen imalat sanayi PMI, yeni yılla beraber toparlanma işareti gösterse de 50 eşik değerinin bir miktar uzağında kaldı. Haziran ayının başında açıklanan güncel Mayıs ayı verisine göre ülkemize imalat sanayi PMI değeri 45,30 ile imalat sanayiindeki gidişatın zayıflama yönünde olduğunu ifade etti.

Gündemimizi bir süredir meşgul eden seçim sürecinin de geride kalmasıyla artık öncelikli sorunlarımızdan olan ekonomik görünümümüzün iyileşmesine yönelik atılacak kararlı ve istikrarlı adımlar, yarısını bulutlu bir havada geçirdiğimiz 2019 yılının kalan kısmının biraz daha iyimser geçmesini beraberinde getirebilir. Tabii ki bunun için, her zaman tekrar edildiği için, yapısal sorunların teşhisinin ve tedavisinin kararlı ve istikrarlı bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekiyor.

Güzel bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 26 Haziran 2019 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.