Dünya değişiyor. 1980’li yıllardan itibaren tüm dünyada özellikle üretimin giderek hızlanmasıyla beraber tüketici tarafı da kitlesel bir şekilde tüketime yönelmiş ve kitlesel iletişim araçlarına olan erişimin de giderek kolaylaşmasıyla beraber tüketicilerin tüketim eğilimleri ve davranışları önemli ölçüde değişime uğramıştır.

Bununla birlikte, son zamanlarda iyiden iyiye gündemdeki yerini güçlendiren kuşak farklılıkları ve günümüz nesillerinin geride kalanlara kıyasla büyük değişiklikler gösteren eğilim ve davranışları da, tüketim eğilimlerinin değişiminde önemli rol oynadı.

Geçenlerde bir iş yemeğinde masanın gündemini oluşturan konulardan birisi de son zamanlarda genç kuşaklar arasında yayılan eğilimlerin üretim ve tüketim yapılarına olan etkisiydi. Bunun en çarpıcı örneklerinden birisi, son yıllarda sadece ülkemizde değil tüm dünyada hızla yayılan sakal modasının kurbanlarından birisi Gillette firması. Günümüzde kullanılan şekliyle ilk kez 18. yüzyıl ortalarında tasarlanan jilet, takip eden dönemde ise 19. yüzyılın son dönemlerinde King Camp Gillette’in çift taraflı tasarımıyla beraber günümüzde kullanılan şekline yaklaştı. Hepimizin malumu, bazı firmalar isimlerini ürettikleri ürünlere bahşederler. İşte artık dilimize jilet olarak giren tıraş bıçaklarının basit tarihçesi de böyle şekilleniyor.

Biraz önce bahsettiğim gibi, son yıllarda özellikle yeni nesil tarafından bir hayli rağbet gören sakal modası yüzyılı aşkın bir süredir üretimine devam eden Gillette firmasını zora soktu. Tüketicilerin değişen davranışları sebebiyle tıraş bıçağı kullanımını azaltması, 2005 yılında 57 milyar dolar piyasa değeriyle el değiştiren firmanın yaklaşık 8 milyar dolarlık kaybına sebep oldu. Genç nesle örnek teşkil eden birçok ünlünün sakal bırakmasıyla birlikte geçmişteki ‘bebek yüz’ modasının değişim göstermesinden dolayı firmalar pazarlama stratejilerini ve üretim yapılarını değiştirmek zorunda kalıyor.

Akademik çalışmalar gösteriyor ki, tüketicilerin tüketim algıları ve davranışları, içinde bulundukları çağın şartlarından yakından etkilenmekte ve bu şartların ortaya çıkardığı sonuçlar etrafında şekillenmektedir. Günümüzde teknolojik gelişmelerin çok hızlı ve yoğun bir şekilde gerçekleşmesi, günümüz çocuklarının ‘bilgisayar/tablet çocuğu’ olmasını, günümüz büyüklerinin ise teknolojiden uzak kalamama zorunluluğunu beraberinde getiriyor. Bu çerçevede, eskiden vitrinlere bakılarak yapılan alışverişler bugün bilgisayar başında, birkaç fare hareketi ve tıklatmasıyla gerçekleşiyor. Bu bağlamda, bu haftaki buluşmamıza ismini verdiği gibi jilet gibi değişim perakende satış mağazalarında da yaşanıyor. Eskiden tüketicilere ulaşmak için fiziki mekanlara ihtiyaç duyan firmalar günümüzde iyi tasarlanmış ve kullanıcı dostu bir web sitesi aracılığıyla maliyetlerini bir hayli kısarak milyonlarca hatta milyarlarca insana ulaşabiliyor.

Bu değişimi çarpıcı bir istatistikle desteklemek istiyorum. Çin’de 11 Kasım günü ‘Bekarlar Günü’ olarak kutlanıyor. Alışveriş sitelerinin 11 Kasım tarihinde büyük indirimler yaptığı bu günde e-ticaret sektöründe dev kuruluşların başında gelen Alibaba, 2018 yılının 11 Kasım gününde 24 saat içerisinde 30,8 milyar dolarlık satış ile 2017 yılındaki kendisine ait rekoru daha yukarıya taşıdı. Hesaplama noktasında siz değerli okuyucularımıza yardımcı olmak isterim: Alibaba’nın 11 Kasım 2018 gününde yaptığı satış dakikadar 21,4 milyon dolara, saniyede ise 357 bin dolara tekabül ediyor.

Geride bıraktığımız yüzyılın sonlarından itibaren giderek hızlanan ‘değişim’ artık önünde durulamayacak, hızla akan bir ırmak kıvamında. Değişime ayak uydurmak, gelişmelerin gerisinde kalmamak bizlere düşüyor. Çünkü gelecek çok farklı gelecek.

Güzel bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 16 Ekim 2019 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.