Türkiye İstatistik Kurumu her ayın son iş gününde geride bıraktığımız ayın resmi dış ticaret istatistiklerini yayınlarken Ticaret Bakanlığı ise 2019 yılının başından bu yana her yılın ikinci iş gününde bir önceki ayın geçici dış ticaret istatistiklerini kamuoyuyla paylaşıyor.

Ticaret Bakanlığının geçici verileri ay boyunca bazı analiz ve değerlendirmeler ışığında gözden geçiriliyor ve ay sonunda resmileşiyor. Söz konusu geçici ve resmi istatistikler arasındaki farkların göz ardı edilebilecek kadar küçük olması, sona eren aya ilişkin dış ticaret istatistiklerini hızlı bir şekilde değerlendirebilmemize olanak sağlıyor.

Bakanlığın geçtiğimiz günlerde açıkladığı Ekim ayı dış ticaret istatistiklerine göre gümrük alanları ve serbest bölgeler dikkate alınarak hesaplanan Genel Ticaret Sistemi (GTS) bazında ihracatımız Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,53 azalırken son 12 aylık ihracatımızda ise %2,59 oranında artış gözlemlendi. Eylül ayına geri döndüğümüzde ise ihracatımızın %0,1 düzeyinde, ithalatımızın ise %0,03 oranında arttığını görüyoruz. Şekil 1, 2018 ve 2019 yıllarında aylar bazında Genel Ticaret Sistemi baz alınarak hesaplanan ihracatımız ve ithalatımızdaki yıllık değişim oranlarını içeriyor.

ŞEKİL 1: 2018 ve 2019 Yıllarında GTS’ye Göre İhracatımızda ve İthalatımızda Yıllık Değişim Oranları

Küresel talepteki yavaşlama ile birlikte en büyük ihracat pazarımız olan Avrupa Birliği ülkelerindeki belirsizlik ortamı hiç şüphe yok ki 2019 yılında dış ticaret performansımızı bir miktar olumsuz etkiliyor. Ancak değer bazında dış ticaret görünümümüzden daha önemli bir şey varsa o da nitelikli ihracat konusunda hala üzerimize düşeni yeterince gerçekleştiremiyor olmamız.

TÜİK’in kamuoyuyla paylaştığı Eylül ayına ilişkin Dış Ticaret Endeksleri değer ve miktar bazında dış ticaret performansımızı ortaya koyuyor; böylece bu iki kırılım bazında değerlendirme yaparak dış ticaret ürünlerimizin hangi ölçüde nitelikli olduğu konusunda çıkarımlarda bulunabiliyoruz.

Eylül ayında ihracat birim değer endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %3,4 azalırken aynı dönemde ihracat miktar endeksindeki artış oranı ise %3,8 düzeyinde gerçekleşti. Peki, bu oranlar neyi ifade ediyor? 2019 yılının Eylül ayında 2018 yılının ayına göre ihraç ürünlerimizin miktarı artarken söz konusu ürünlerin değerinde ise azalma söz konusu. Diğer bir deyişle, daha fazla ürünü daha az değere ihraç etmeyi başarabilmişiz.

Öyle ki, genel bir değerlendirme ihtiva eden kilogram başına ihracat değerlerimiz de bu olumsuz durumu gözler önüne seriyor. Birkaç yıl öncesine kadar 1,54 dolar seviyesine kadar yükselen kilogram başına ihracat değerimiz bugün 1,30 dolar düzeyinin de altına gevşemiş; bu durum ihraç ürünlerimizin niteliği konusunda soru işaretlerini de beraberinde getirmektedir.

Ülkemizin rekabetçi gücünü artıracak ve uluslararası ticarette üst sıralarda yer edindirecek en büyük hususlardan birisi nitelikli ve yüksek teknolojili ürünlerin ihracat sepetimizdeki yerini güçlendirmek. Bunun için de üretim süreçlerimizde yüksek teknolojiyi daha yoğun bir şekilde kullanarak stratejik ürünler ile pazarlara doğru bir şekilde odaklanmak büyük önem arz ediyor.

Güzel bir hafta olsun.

Bu yazı 8 Kasım 2019 tarihinde HaberAnkara‘da yayınlanmıştır.