2018 yılının yarısıyla beraber 2019 yılının tamamına damgasını vuran ticaret savaşlarının Çin ekonomisi üzerindeki etkileri bir miktar olumlu yöne dönmek üzereydi ki sadece Çin’in değil, tüm dünyanın karşı karşıya olduğu bir koronavirüs kaygısı çıkageldi.

Çin’in Wuhan kentinde ilk defa bir hayvan pazarında görülen ve büyük bir hızla insandan insana yayılan koronavirüs insanlığın önündeki en büyük sınavlardan birisi olarak karşımızda duruyor.

Bu satırların kaleme alındığı sırada dünya çapında 427 kişi koronavirüs sebebiyle hayatını kaybederken hastalığın görüldüğü vaka sayısı ise 20 bin 704’e yükseldi. Hatırlayacağımız gibi; Kasım 2002 ve Temmuz 2003 döneminde Hong Kong’da başlayan ve haftalar içerisinde 37 ülkeye kadar yayılan SARS virüsü toplamda 8.422 vaka ve 916 ölüm ile acı bir bilançoyu gerisinde bırakmıştı.7

Ulusal Sağlık Komisyonu hastalığın kuluçka süresinin 14 güne kadar uzayabildiğine dikkat çekerek virüsü taşıyan ancak henüz semptomları göstermeyen insanların diğer insanları enfekte etme riski de hastalığın önümüzdeki dönemde tüm dünyada büyük bir tehlike ortaya çıkardığının bir kanıtı. Öyle ki, Dünya Sağlık Örgütü de geçtiğimiz günlerde ‘uluslararası acil durum’ ilan edere bu tehlikenin altını çizdi.

Koronavirüsün toplum sağlığı için tehlikeleri hiç şüphe yok ki üzerinde uzun uzun konuşmayı hak ediyor. Bunun yanında, geçtiğimiz yıl ABD ile süren ticaret savaşları sebebiyle ekonomik aktivitesinde yavaşlama görülen Çin ekonomisinin 2020 yılına da koronavirüs tehlikesiyle karşı karşıya kalması, sadece Çin ekonomisini değil küresel piyasaları tehdit eden bir husus olarak karşımıza çıkıyor. Birçok uluslararası kuruluşun Çin’deki üretimlerini durdurması ve mağazalarını kapatması Çin ekonomisine ilişkin olarak yılın başında yapılan öngörülerin aşağı yönlü revize edilmesi ihtiyacını beraberinde getiriyor. Aralarında Oxford Economics, Bloomberg, Goldman Sachs, Citi gibi finans kuruluşlarında görev yapan ekonomistlerin görüşlerinin de olduğu değerlendirmelere göre 2020 yılının ilk çeyreğinde Çin ekonomisinin büyüme oranı %3,8-4,8 aralığına kadar gerileyecek.  İlk çeyrek için beklentisini yüzde 5.9’dan 4.5’e indiren Bloomberg Economics, salgın 2. çeyrekte de devam ettiği takdirde büyümenin daha da fazla zarar göreceğini öngörüyor.

Haftanın hemen başında, koronavirüs sebebiyle uzatılan yeni yıl tatilinden dönen Şangay borsasında işlem gören hisselerin toplam değeri tek bir günde 393 milyar dolar kayba uğrarken büyük markaların fabrika ve mağaza kapatmalarıyla birlikte havayollarının Çin’e uçuş iptalleri de birbirini izliyor. Salgının şirketlerin faaliyetlerine ve finansal sonuçlarına etkisi ise Çinli otoritelerin bazı bölgelerde ekonomik faaliyetleri durdurma kararı alması sonucu her geçen gün büyümeye devam ediyor.

Büyük firmaların Çin’deki salgına yönelik olarak almış olduğu tedbirlerin bazılarını sıralayalım:

• Toyota Çin’deki fabrikalarını 9 Şubat’a kadar kapalı tutuyor.
• Starbucks Çin’deki 4 bin 300 mağazasının yarısından fazlasını kapattı.
• Samsung Electronics Çin hükümetinin talimatı doğrultusunda Yeni Yıl tatili sonrası bazı fabrikalarının kapalı kalacağı süreyi uzattı.
• Levi Strauss, Çin’deki mağazalarının yarısından fazlasını kapattı ve kısa vadeli zarar göreceğini söyledi.
• Apple, salgının merkezi Wuhan kentinde tedarikçileri olan şirket Mart’la biten çeyrek için belirsizliğin arttığına işaret ederken, tedarikçilerin Wuhan dışındaki fabrikalarının açılış tarihinin 10 Şubat’a ertelendiğini duyurdu.

Çin’in son dönemde ivme kaybederek yeni bir büyüme patikası olarak belirlediği %6’lık büyüme performansı, yaşanan bu gelişmelerin ardından en azından yılın ilk çeyreği için bir hayli uzak gözüküyor. Dileğimiz, söz konusu hastalığın bir an önce sağlığı tehdit eden boyutlardan uzaklaşması ve gelişmelerin normalleşmesi…

Güzel bir hafta olsun.

Bu yazı 7 Şubat 2020 tarihinde HaberAnkara‘da yayınlanmıştır.