Salgının olumsuz etkilerinin gölgesinde geçen 2020 yılının ikinci çeyreğinin, yani Nisan-Haziran aylarının ardından üçüncü çeyrekte ekonomideki ‘kademeli toparlanma’ sürecinin nasıl şekilleneceği, salgından dönüş için çizilecek harfin neye benzeyeceği merak konusuydu.

Türkiye İstatistik Kurumunun açıkladığı verilere göre Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %6,7 oranında büyüdü. Söz konusu dönemde tarım sektörü %6,2 büyürken ekonominin itici gücü olan sanayi sektörü %8 oranında büyüdü.

Üçüncü çeyreğe ilişkin büyüme verileri bir miktar eskiyedursun, bizler yılın dördüncü çeyreğinin ve salgının gölgesinde geçen zorlu 2020 yılının tamamının büyüme istatistiklerini bekleyeduralım; TÜİK bir önceki yılın il bazında gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) verilerini bizlerle paylaştı. Buna göre, 2019 yılında İstanbul’un geliri toplam milli gelirden %30,7 pay aldı. İstanbul’u %9,2’lik payı ile Ankara ve %6,1 payı ile İzmir izledi. İl bazında GSYH listesinin sonunda yer alan Bayburt ile İstanbul arasındaki gelir farklılığı ise 467 kata ulaştı. Bununla birlikte, GSYH’den en yüksek payı alan ilk beş il, 2019 yılında toplam GSYH’nin %53,7’sini oluşturdu.

Kalabalık nüfusuna rağmen ortaya çıkardığı katma değerle kendisiyle diğer iller arasındaki farklılık çok büyük boyutta olan İstanbul’da kişi başına düşen gelir de ülke genelinde ilk sırada yer aldı. 2019 yılı sonu itibarıyla İstanbul’da kişi başına düşen gelir 87 bin TL olurken İstanbul’u 81 bin TL ile Kocaeli ve 71 bin TL ile Ankara izledi. İl bazında GSYH hesaplamasında listenin sonunda ise 16 bin 727 TL ile Ağrı yer aldı. Kişi başına GSYH, 2019 yılında on dört il için Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti.

GSYH’yi oluşturan faaliyetleri incelediğimizde 2019 yılı sonu itibarıyla milli gelirden en yüksek payı alan İstanbul alt sektörler itibarıyla da bu liderliğini sürdürdü. İstanbul, tarım sektörü ve diğer hizmet faaliyetleri hariç, tüm faaliyetlerde de ilk sırada yer aldı. Bilgi ve iletişim faaliyetleri toplamı içinde İstanbul’un aldığı pay %65,4’e, finans ve sigorta faaliyetleri toplamından aldığı pay ise %58,2’ye ulaştı. Konya %6,1 pay ile tarım, ormancılık, balıkçılık sektöründe 81 içinde ilk sırada yer alırken, Ankara %29,2 pay ile diğer hizmet faaliyetlerinde ilk sırada yer aldı.

81 ilimizin tamamına baktığımızda 48 ilde büyüme oranı, 2019 yılı için Türkiye ortalaması olan %0,9 oranından daha büyük bir değer aldı. Bir önceki yıla kıyasla 2019 yılında en hızlı büyüyen il %12,8 ile Siirt olurken Karabük %12,5 ile söz konusu dönemde en hızlı daralan il oldu. İllerin büyüklükleri ve ortaya çıkardıkları katma değerle incelediğimizde, Ankara Türkiye genelinde %0,9 oranında gerçekleşen 2019 yılı büyüme oranına 0,43 puan ile en fazla katkı sağlayan il oldu. Ankara’yı 0,4 puan ile İstanbul ve 0,14 puan ile Antalya izledi. Öte yandan Kocaeli ise 0,23 puan ile %0,9’luk büyüme oranından en fazla çalan ilimiz oldu. 2017 yılında büyümeye 2,64 puan katkıda bulunan İstanbul’un büyümeye olan katkısının düşüşü dikkat çekti.

Güzel ve sağlıklı bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 3 Şubat 2021 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.

---

•