Aslında iki yıl öncesinde kalan 2019 yılına ilişkin gelişmeleri sanki geçen yıl yaşamış gibi anımsıyoruz çünkü hepimizin de hemfikir olacağını tahmin ettiğim gibi 2020 yılı sanki yaşanmamış gibi geliyor.
Normal diye kabul ettiğimiz davranışlarımızdan, rutinlerimizden, okullarımızdan, ofislerimizden, hobilerimizden, etkinliklerimizden ve daha bir dolu şeyden uzak kalmak zorunda kaldığımız 2020 yılı tabiri caizse hayatın gözümüzle göremediğimiz şeyler yüzünden durma noktasına geldiği bir yıl olarak geride kaldı. İnsanlık şimdi düştüğü yerden kalkmaya, hızlı bir şekilde toparlanmaya çalışıyor.
Hayat durma noktasına geldiğinde hayatın ta kendisi olan ekonomide de çarklar büyük bir hızla yavaşlamıştı. Salgın tedbirleri kapsamında atılan adımların doğrudan etkilediği hizmetler sektörü için 2020 yılının adeta bir an önce uyanmak istediğimiz kabuslardan birisi olduğunu da yine bu satırlardan daha önce sizlerle paylaşmıştım. Salgın kimi sektörleri derinden etkileyip büyük olumsuzlukları kendilerine miras bırakırken bazı sektörlerin ise ivmelenmesini, daha önce görmediği seviyeleri görmesine vesile oldu. Konut satışları da bunun en güzel örneklerinden birisi olarak önümüzde duruyor.
2020 yılında salgınla mücadele ve salgının ekonomiye olan etkilerinin en aza indirilmesi amacıyla atılan adımlardan birisi de tüketicilerin hayatın durma noktasına geldiği bu dönemde tüketim eğilimlerinin yeniden harekete geçirilerek ekonominin çarklarının durmasının önüne geçmekti. Bunun için düşürülen borçlanma maliyetleri, yani diğer bir deyişle faiz oranları, özellikle 2019 yılının ikinci yarısından sonra tedrici bir duraksamayla karşılaşan konut satışlarının daha önce görmediği yüksek seviyeleri görmesini sağladı.
Bu köşeyi ilgiyle takip eden değerli okuyucularımız da hatırlayacaktır, özellikle Haziran-Ağustos döneminde hızlanan konut satışları Temmuz ayında tarihinin en yüksek aylık satış hacmine ulaşmıştı. Takip eden dönemde ekonomide normalleşme adımlarının atılmasıyla söz konusu döneme kıyasla daha yüksek seviyelere çıkan faiz oranlarının da etkisiyle konut satışları yeniden gerileme eğilimine girdi. Ocak ayında 70 bin 587 olan aylık konut satışları Şubat ayında ise bir önceki yılın aynı ayına göre %31,6 oranında gerileyerek 81 bin 222 adet oldu. Yılın ilk iki aylık dönemine baktığımızda toplam konut satışlarında %34,7’lik bir gerilemeyi, konut kredisi faizleriyle doğrudan ilişkide olan ipotekli konut satışlarında ise %70,5 oranında bir gerilemeyi görüyoruz.
Bu haftaki buluşmamızda konut satışlarını doğrudan etkileyen konut kredisi faiz oranlarından bahsettik. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının verilerine göre hareketli ortalamalar şeklinde hesaplanan ortalama yıllık konut kredisi maliyeti Temmuz ayında %11,83’e, Ağustos ayında ise %11,58’e kadar gerilerken Ocak ayı itibarıyla %13,06, Şubat ayı itibarıyla ise %13,61’e yükselmiş durumda. Konut kredisi faizleriyle ipotekli konut satışları arasındaki ilişkiye baktığımızda da uzun dönemli doğrusal ilişkinin beklendiği gibi ters yönlü ve %81,3 düzeyinde olduğunu, salgının etkilerinin görülmeye başladığı son bir yılda ise yine ters yönlü ve %96 oranında gerçekleştiğini ifade edelim.
Güzel ve sağlıklı bir hafta geçirmeniz ümidiyle…
Bu yazı 17 Mart 2021 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.
Mert Can Duman 