Yarısına ulaştığımız bu haftanın başında Nisan ayına ilişkin tüketici ve üretici fiyat endeksleri açıklandı. Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre Nisan ayında tüketici fiyatları bir önceki aya kıyasla %1,68 artarken yıllık enflasyon ise yükselişini yedinci aya taşıdı ve %17,14 seviyesine yükseldi.

Tam da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Mayıs Ayı Para Politikası Kurulu toplantısının olduğu bu haftanın başında açıklanan enflasyonun yükseliş trendine devam etmesi, faiz tartışmalarının ateşini yeniden körükledi. Ancak ateşi bir süredir körüklenen bir husus daha var, o da üretici enflasyonu. Nisan ayında üretici fiyatları aylık bazda %4,34 artarken yıllık üretici enflasyonu ise %35,17 ile son 29 ayın en yüksek seviyesini gördü.

İsterseniz bu haftaki buluşmamıza öncelikle tüketici fiyatları tarafındaki gelişmelerle başlayalım. Nisan ayında bir önceki aya kıyasla fiyatı en çok artan ürün grubu %7,57’lik artışla giyim ve ayakkabı oldu. Gıda fiyatları ise yine tüketici enflasyonunu yukarı yönlü baskılayan hareketine devam etti. Nisan ayında bir önceki aya göre %2,13 artan gıda fiyatları yıllık bazda ise %16,98 oranında artış gösterdi. Daha önce yine bu satırlardan ifade ettiğimiz gibi, hanehalklarının tüketim sepeti içerisindeki yaklaşık üçte birlik payı göz önüne alındığında gıda fiyatlarındaki artışın enflasyonu da yukarı taşıdığını bir kez daha ifade etmek gerek. Yıllık bazda fiyatı en çok artan harcama grubu ise tüketim kompozisyonu içerisinde kendine beslenme ve barınma ihtiyaçlarının ardından üçüncü sırada yer bulan ulaştırma harcama grubu oldu. Ulaştırma grubunda fiyatlar bir önceki yılın Nisan ayına kıyasla %29,31 düzeyinde artış gösterdi. Nisan ayı itibarıyla Tüketici Fiyat Endeksi’nde (TÜFE) kapsanan 415 maddeden 281’inde (%68) ortalama fiyat artışı gözlemlendi.

Tüketici fiyatlarındaki artış eğilimi her ne kadar canımızı sıksa da Nisan ayında asıl alarmı bir başka yerden duyuyoruz: o da üretici enflasyonu. TÜİK tarafından yayımlanan Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE), üreticilerin yurt içinde sattıkları sanayi ürünlerin fiyatlarında aylık ve yıllık bazda oluşan değişimi ölçen bir endekstir. Tüketim ürünlerinin fiyat oluşum sürecinin kaynağı olarak da değerlendirebileceğimiz üretici fiyatlarındaki değişim Nisan ayı itibarıyla yıllık bazda %35,17’ye kadar yükselerek son 29 ayın zirvesini gördü. Nisan ayında TÜFE ile ÜFE arasındaki makasa baktığımızda bu değerin TÜFE’nin kendi değerinden daha yüksek bir seviyeye yükseldiğini görüyoruz. Söz konusu makasın açılması tüketici enflasyonu tarafında geri çekilme beklentilerini zayıflatırken bu çekilmelerin de istenilen düzeyde olmama riskini beraberinde getiriyor.

TÜFE ile ÜFE arasındaki makasın üretici fiyatları tarafından açılması, üreticilerin karşılaştığı yüksek fiyat değişimlerinin henüz tüketicilerin karşılaşacağı ürünlere yansımadığının bir ifadesi olarak değerlendirilebilir. Öyle ki, TCM eski baş ekonomisti Hakan Kara Hoca’nın paylaştığı bir çalışmaya göre imalat ÜFE’deki değişimin çekirdek TÜFE’ye etkisi iki çeyrek kadar sürüyor. Üretici fiyatlarındaki değişimin bu denli yüksek seviyelere çıkması ve üretici ile tüketici enflasyonu arasındaki makasın açılması ilerleyen dönemde tüketici enflasyonunun aşağı yönlü beklenen hareketinde bir atalet görme sorununu doğurabilir.

Güzel ve sağlıklı bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 8 Mayıs 2021 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.

---