Sosyal medyada bu ara revaçta olan sokak röportajlarında çok yaygın bir durum yaşanıyor sürekli. Son dönemde özellikle döviz kurlarındaki hızlı değişimle birlikte belirsizlik durumundan bahseden göreve genç bir bireyin yanına yaklaşan yine görece yaşlı bir birey “çıkar bakayım cep telefonunu” diyerek genç bireyin serzenişlerinin haksızlığını ifade etmeye çalışıyor.

Bu aralar ülkemizde ekonomik gelişmişlik göstergesi olarak cep telefonu değerlendirilirken piyasalara güvenin de temel unsurlarının başında döviz kurundaki değişimler geldiğini TÜİK’in açıkladığı Tüketici Güven Endeksi verilerinden görebiliyoruz.

Kasım ayının son haftası içerisindeyiz. Bitirmek üzere olduğumuz Kasım ayının ilk gününde, yani 1 Kasım’da, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre Dolar/TL kuru 9,55 seviyesindeyken Euro/TL kuru ise 11,04 seviyesinde işlem görmüş. Bu satırların kaleme alındığı sırada ise 1 Amerikan Doları ve 1 Euro sırasıyla 12,29 ve 13,86 seviyelerinden işlem görüyor. Geride bıraktığımız bir aylık dönemde Türk Lirası mevcut seviyeleri dikkate alındığında Amerikan Doları karşısında %28,7 değer kaybederken Avro karşısındaki değer kaybı ise %25,5’i buldu.

Aslına bakarsanız döviz kurları 7’den 70’e hepimizin sabah uyanınca ya da gece uyumadan takip ettiği ekonomik göstergelerden oldu. Dolayısıyla söz konusu değişimleri siz değerli okuyucularımızın da yakından takip ettiğini düşünüyorum. Ancak bu haftaki buluşmamızda, Kasım ayındaki tüketici güvenindeki keskin düşüşün en önemli sebeplerinden birisi olarak döviz kurlarında yaşanan söz konusu keskin değişimlerin büyük etkisinin olduğunu değerlendiriyorum. Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayımladığı Kasım ayı Tüketici Güven Endeksi verilerine göre söz konusu dönemde tüketici güveni bir önceki aya göre %7,3 azalarak 71,1 seviyesine keskin bir düşüş gerçekleştirdi. Kasım ayındaki bu keskin gerileme söz konusu endeksin hesaplanmaya başladığı 2004 yılından bu yana gerçekleşen en düşük değer olarak da dikkat çekiyor (Küçük bir hatırlatma: Tüketici Güven Endeksi aylık bazda yapılan tüketici eğilim anketleriyle tüketicilerin maddi durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentilerini, harcama ve tasarruf eğilimlerini ölçüyor. Endeks değerleri 0 ila 200 arasında değişirken endeks değerinin 100’den küçük olması söz konusu endekse ilişkin kötümser bir görünümü işaret ediyor).

Endenksin hesaplanmasında kullanılan alt endekslerdeki gerilemeler de dikkat çekiyor. Türk Lirası’nın yaklaşık %30 değer kaybettiği Kasım ayında hanenin geçen 12 aylık döneme göre maddi durumunu içeren endeks %7,5 azalırken genel ekonomik durum beklentisi endeksi de %8,1 azalışla 68,2’ye kadar geriledi. Bireyler gelecek 12 aylık dönemde, geride kalan 12 aylık döneme kıyasla tüketici fiyatlarının artacağını bekliyor. Aynı dönemde, otomobil satın alma ihtimalinin %2 gerilediğini belirten hanehalkları, içinde bulunduğu mali durumda da %3,2’lik zayıflama olduğunu ifade ediyor.

Sokak röportajlarında olduğu gibi, bireylerin ekonomik gelişmişliğini cep telefonları gösterir mi bilinmez. Ancak tüketicilerin beklentilerini ve davranışlarını, döviz kurundaki gelişmeler ile ilişkilendirdiği bir gerçek.

Güzel ve sağlıklı bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 24 Kasım 2021 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayımlanmıştır.

---