Tüm yurtta çetin kış şartları devam ederken büyük resme baktığımızda küresel ısınmanın iklimdeki kalıcı değişiklikleri de beraberinde getirdiğini artık gözle görebiliyoruz. Öyle ki, tarih boyunca yeryüzünün en sıcak 20 yılı son 22 yıl içerisinde gerçekleşirken olağanüstü meteorolojik olayların sayısı katbekat artmış durumda.

Hiç şüphe yok ki, temel insan haklarının başında gelen yaşama hakkını tehdit altına alan küresel iklim değişikliğinin, temiz havaya erişim, temiz suya erişim gibi temel hakları da tehdit ettiği de bir gerçek. Ancak, küresel iklim değişikliğinin en büyük tehditlerinden birisi de yeşil dönüşüm süreciyle beraber yeniden şekillenecek olan ekonomik düzen ile alakalı.

Bu alandaki en kararlı adımların yer aldığı en kapsamlı politika metinlerinin başında gelen Avrupa Yeşil Mutabakatı, Avrupa kıtasının 2050’ye kadar karbon nötr olmasını esas kılıyor. Tarafların yenilikçi ve en önemlisi çevre dostu teknolojiler geliştirerek AR-GE ortaya koyması ve ortaya koyulan bu irade ve politikaların sonucunda Avrupa genelinde yeşil bir standart belirlenerek kıtanın karbon nötr hale gelmesi öncelikli amaçlardan. Bunun yanında, Avrupa Yeşil Mutabakatının en önemli misyonlarından birisi de Avrupa Birliğinin iş birliği olduğu taraflara da söz konusu standartların ve kuralların benimsenmesi, önemsenmesi noktasında bağlayıcılığı ortaya koyması. Yani diğer bir deyişle Avrupa diyor ki; benimle iş birliği yapmak istiyorsan çevre dostu olmalı, yeşil dönüşüm sürecini etkin ve kararlı bir şekilde hayata geçirmelisin.

Hiç şüphe yok ki, oyunun sadece kurallarının değil, kendisinin baştan sonra değiştiği bu yeşil dönüşüm sürecinde, her ülkeye olduğu kadar ihracatının yaklaşık yarısını Avrupa Birliği’ne gerçekleştiren ve fiziki yakınlığı başta olmak üzere uzun dönemlerdir yakın iş birliğini tesis eden ülkemizin de önüne fırsatlar ve bir o kadar da tehditler geliyor. Ülkemizin önüne fırsatlar geliyor çünkü; halihazırda var olan güçlü iş birliği ortamının, yukarıda kısaca bahsini geçirdiğim unsurların da hayata geçirilmesiyle yeni dönemde çok daha güçlü ve taraflara kazanç sağlar nitelikte gerçekleşmesi mümkün Yeşil dönüşüm süreciyle birlikte Kovid-19 salgını da küresel ekonomilere bir şey öğretti: uzun yıllardır adeta her kilidi açan bir anahtar gibi lanse edilen küresel tedarik zincirlerinin olağanüstü durumlardaki kırılganlıkları test edildiğinde güçlü ekonomiler tedarik zincirlerini daha yerel hale getirmeyi de ajandalarına almış durumda. Bu noktada, halihazırda güçlü bir ticaret partneri olarak Türkiye’nin Avrupa Birliğinin yeşil dönüşüm sürecinde en önemli tedarik merkezlerinden birisi olması bizim elimizde.

Önümüze gelen fırsatları avantaja dönüştürmek nasıl ki bizim elimizdeyse yeşil dönüşüm sürecinin tehditleriyle karşı karşıya kalmak da bize düşüyor. Avrupa Yeşil Mutabakatının en önemli unsurlarından birisi, Avrupa Birliğinin yeşil dönüşüme uygun olmayan ticaret için karbon vergisi yoluyla ilave gümrük yükümlülüğünü hayata geçirecek olması. Diğer bir deyişle, yeşil dönüşümü hayata geçiremediğiniz takdirde Avrupa Birliği ile ticari ilişkilerinizi sürdürebilmeniz için karbon vergisi ödemeniz gerekiyor. Hiç şüphe yok ki bu durum, Avrupa Birliğinin “yeşil dönüşüme ayak uyduramayan” ticaret partnerleri için rekabetçilik ve pazar payı kaybı riskini beraberinde getiriyor. Bununla birlikte, özellikle son dönemde yükseliş eğilimindeki karbon fiyatları da aslında bu sürecin tehdit boyutunun ekonomik maliyetini gözler önüne seriyor. Geçtiğimiz hafta Avrupa’da karbon fiyatları ton başına 90 avroya kadar yükseldi. Avrupa Birliğine yaptığımız ihracatı esas aldığımızda yeşil dönüşüme ayak uyduramamamızın yalnızca dış ticaret performansımıza maliyeti ilave 3,5 milyar avro.

Meşhur Uzakdoğu felsefesi Yin ile Yang’a göre iki karşıtlık bir bütünü tamamlar. Yeşil dönüşüm sürecinde de fırsatlar ve tehditler beraber geliyor. Hangisini seçeceğimiz bizim elimizde.

Güzel ve sağlıklı bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 2 Şubat 2022 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayımlanmıştır.

---