Hepimizin yakından takip ettiği gibi hafta başında Haziran ayına ilişkin enflasyon verileri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklandı. Haziran ayıyla beraber fiyat hareketlerine yılın ilk yarısına ilişkin görünüm de ortaya çıkmış oldu. Haziran ayında fiyatlar genel seviyesi bir önceki aya göre %4,95 artarken yılın ilk yarısındaki artış oranı ise %42,35’e ulaştı. Manşet enflasyon olarak da bilinen geçen yılın aynı ayına göre artış oranı ise Haziran’da %78,62’ye ulaşarak yeni bir zirveyi daha gördü.

Tüketici enflasyonunun kırılımlarına baktığımızda yıllık enflasyonu en fazla besleyen harcama kalemlerinin sırasıyla ulaştırma, gıda ve ev eşyası olduğunu görüyoruz. Ulaştırma harcama grubunda özellikle akaryakıt ve enerji fiyatlarına gelen zamlardan sonra son bir yılda %123’lük artış görüldü. Burada hemen bir üretici fiyatlarında enerji kaleminin durumuna da değinmekte fayda var. Haziran ayı itibarıyla %138’e varan üretici fiyatlarındaki artışın en önemli besleyicilerinin başında enerji maliyetleri geliyor. Üretici tarafında enerji maliyetleri son bir yılda %318 düzeyinde artış gösterdi.

Ulaştırmadan sonra aslında toplumun her kesiminden tüketiciyi doğrudan etkileyen bir diğer ve belki de en önemli harcama kalemi gıda ve alkolsüz içecekler. Temel bir gereksinim olan beslenme ihtiyacını giderebilmek için tüketiciler, son bir yılda %94’lük fiyat artışını göğüslemek zorunda kaldı. Ortalama bir tüketicinin tüketim dörtte birini oluşturan gıda harcamalarındaki bu artış, Haziran ayında %78,62’ye ulaşan yıllık enflasyonun 23 puanını tek başına sırtlanmış bile.

Bir de tabii ki tüketim alışkanlıklarından ve eğilimlerinden dolayı söz konusu fiyat artışlarının toplumun farklı gelir seviyesindeki insanları farklı düzeyde etkilemesi konusu var. Daha önce yine bu satırlardan “Kimin Enflasyonu?” diyerek farklı gelir seviyesindeki kesimlerin tüketim eğilimlerinden dolayı tüketici fiyatlarındaki artışlardan farklı düzeylerde etkilendiğini ortaya koymuştuk. Öyle ki, gıda ve konut harcamaları daha yoğun olan yoksul kesimin enflasyonu zengin kesimin enflasyonundan daha yüksek seyretmişti. Ama şu anda durum tersine dönmüş gözüküyor. Özellikle daha zengin kesimdeki tüketicilerin tüketim harcamalarında daha fazla pay ayırdığı ulaştırma, eğlence ve ev eşyası gibi harcama gruplarındaki yüksek fiyat artışları zenginlerin enflasyonunun yoksulunkini geçmesine sebep oldu.

Haziran ayında en yoksul %20’lik kesimde kalan tüketicilerin enflasyonu %79,8 düzeyinde gerçekleşirken en zengin %20’lik kesimdeki tüketicilerde bu oran %81,6’ya ulaştı. En yüksek enflasyona maruz kalan bu kesimdeki %81,6’ık enflasyonun 31,1 puanını tek başına ulaştırma harcamaları sırtlanıyor. Oysaki yoksul kesimde bu 6,2 puan olurken yoksul kesimin enflasyonun 31,3 puanını ise gıda harcamaları oluşturuyor.

Önümüz Kurban Bayramı… Siz değerli okuyucularımızın mübarek Kurban Bayramı’nı tebrik ediyor; sağlık ve huzurla daha nice bayramlara beraber erişmeyi diliyorum.

Güzel ve sağlıklı bir hafta geçirmeniz ümidiyle…

Bu yazı 6 Temmuz 2022 tarihinde Ticari Hayat Gazetesi‘nde yayımlanmıştır.

---